Άρθρα

των Σπύρου Σακελλαρόπουλου και Μανώλη Χουμεριανού
Μέσα από πρωτογενές υλικό των σοβιετικών αρχείων παρουσιάζεται η στάση του Κομμουνιστικού Κόμματος Κύπρου στην αποτυχημένη εξέγερση του 1931 ενάντια στην Βρετανική Αποικιοκρατία. Αναδεικνύονται οι αντιφάσεις και ολιγωρίες του ΚΚΚ στη διάρκεια της εξέγερσης και παρουσιάζεται η θέση της Κομιντέρν για τα γεγονότα.  H θέση του άρθρου είναι πως μια σειρά από συνολικότερα προβλήματα που αντιμετώπιζε η Κομιντέρν εκείνη την περίοδο (αποτυχία δεύτερης νικηφόρας επανάστασης στην Ευρώπη, άνοδος του φασισμού, χαρακτηριστικά των αντιαποικιοκρατικών αγώνων) θα έχουν δημιουργήσει το έδαφος για να ακολουθήσει τη συγκεκριμένη αντιφατική γραμμή το Κομμουνιστικό Κόμμα Κύπρου (ΚΚΚ).     

Στο παρόν κείμενο εξετάζεται η σχέση της εξέγερσης του 1821 και των Ρωμιών της Κύπρου από δύο πλευρές. Η πρώτη σχετίζεται με τις εξελίξεις που επέφερε η επανάσταση στο νησί και δεύτερη με το πώς οι Έλληνες της Κύπρου συνδέθηκαν με την ελληνική επανάσταση.

Greece, especially after the fall of so-called “existing socialism”, has been transformed into a recipient country for immigrants. An examination, employing Marxist methodology, is undertaken of the social stratification of the foreign labour force in Greece before (2001) and during (2017) the crisis. The changes are highlighted and their causes investigated. In addition to this, a comparison is made between  the social stratification of the country's total workforce and that of the foreign workers (2017), and an interpretation offered of the differences that emerge.

Ο Νίκος Πουλαντζάς επιχειρεί να εμβαθύνει και να εκλαϊκεύσει με το συγκεκριμένο άρθρο βασικά στοιχεία που περιλαμβάνονται στο τελευταίο του βιβλίο Το Κράτος, η Εξουσία, Ο Σοσιαλισμός. Αναδεικνύει το ειδικό φαινόμενο του Αυταρχικού Κρατισμού και υπογραμμίζει τη σημασία που έχει ως απάντηση η χάραξη ενός δημοκρατικού δρόμου προς το σοσιαλισμό. Την πορεία αυτή την προσεγγίζει ως μια δύσκολη «συνάντηση» μιας κυβέρνησης σοσιαλιστών- κομμουνιστών με τα νέα κοινωνικά κινήματα. Επηρεασμένος από τις εξελίξεις της δεκαετίας του ‘70 και τη σταδιακή υποχώρηση της κομμουνιστικής αριστεράς θεωρεί πως μπορούν οι λαϊκοί αγώνες να μετασχηματίσουν το σύνολο των κρατικών μηχανισμών. Με αυτό τον τρόπο, όμως, υποβαθμίζει τον ταξικό χαρακτήρα του καπιταλιστικού κράτους και τον ιδιαίτερο ρόλο του σκληρού πυρήνα του.    
 

Του Σπύρου Σακελλαρόπουλου

Στο άρθρο αρχικά  συζητείται  η θέση πως το κράτος είναι μια συνάρθρωση ιδεολογικών και κατασταλτικών μηχανισμών και η θέση σύμφωνα με την οποία το κράτος είναι ένα όργανο. Στη συνέχεια ακολουθεί η κριτική προσέγγιση των ισχυρισμών του Althusser και του Πουλαντζά υπό το πρίσμα της  θέσης ότι το κράτος είναι το αποτέλεσμα ενός συσχετισμού δυνάμεων στο πλαίσιο ενός συγκεκριμένου τρόπου παραγωγής αλλά και ότι υπάρχει ένα όριο στις αλλαγές που μπορεί να γίνει μέσα στον καπιταλιστικό σύστημα. Το συμπέρασμα που προκύπτει είναι πως  και οι αγώνες εγγράφονται στο εσωτερικό του κράτους, και το κράτος έχει ταξικό πρόσημο. Η αδυναμία του Πουλαντζά είναι πως ενώ σωστά επισημαίνει, κάνοντας κριτική στον Αλτουσέρ, πως η εργαλειακή αντίληψη  του κράτους δεν απαντά στο ερώτημα γιατί αν το κράτος είναι εργαλείο η αστική τάξη επιλέγει αυτό το κράτος και όχι κάποιο άλλο που θα της διασφάλιζε μεγαλύτερη κατανομή του πλούτου, από την άλλη εμφανίζεται αδύναμος να εξηγήσει πως η αστική τάξη μπορεί και εξουσιάζει με τη συγκεκριμένη μορφή κράτους. Ταυτόχρονα δεν τονίζει πως η εγγραφή των λαϊκών αγώνων στο εσωτερικό του Κράτους μπορεί σε μια χρονική στιγμή να παίρνει τη μορφή λαϊκών κατακτήσεων αλλά σε δεύτερο χρόνο το Κράτος μπορεί να κατορθώσει να ενσωματώσει αυτή τη δυναμική μεταλλάσσοντάς την σε στοιχείο αναπαραγωγής της εξουσίας του κεφαλαίου (πχ το κράτος πρόνοιας ως παράμετρος αναπαραγωγής της εργατικής δύναμης, ή η καθολική ψηφοφορία ως νομιμοποιητική διαδικασία).   Ίσως το βασικό πρόβλημα για τις θέσεις του Πουλαντζά να είναι η μετατόπιση των απόψεών του από την «ανάγκη συντριβής της κρατικής μηχανής» στη δυνατότητα σταδιακής μετεξέλιξης του κράτους σε σοσιαλιστική κατεύθυνση μέσα από την ένταση της ταξικής πάλης. Από την πλευρά του ο Αλτουσέρ ενώ εμμένει στη διαδικασία επαναστατικής ρήξης με το αστικό κράτος τραβάει το ραβδί προς την άλλη πλευρά μη αναγνωρίζοντας την ύπαρξη δύο γεωγραφιών στο εσωτερικό του κράτους όπου στη μια υπεισέρχεται η ταξική πάλη ενώ η άλλη μένει αλώβητη. Καταλήγει έτσι σε μια υποτίμηση της σημασίας της εκτύλιξης επιμέρους λαϊκών αγώνων καθώς και στις δυνατότητες που υπάρχουν, για όσο το επιτρέψει ο εκάστοτε ταξικός συσχετισμός δύναμης, για απόσπαση κατακτήσεων από τις κυριαρχούμενες τάξεις.

To ζήτημα της λειτουργίας του Νομοθετικού Συμβουλίου επί Αγγλοκρατίας δεν είχε, μέχρι πρόσφατα, αποτελέσει ιδιαίτερο αντικείμενο έρευνας από τους ιστορικούς και τους κοινωνικούς επιστήμονες. Περιγραφή περιόδων της δράσης του υπήρχαν  στις δουλειές των Ζαννέτου (Ζαννέτος 1997) και Georgallides (Georgalides 1985). Μια πρώτη συνολική οπτική από την πλευρά της πολιτικής και εκλογικής γεωγραφίας παρουσιάζεται στη μελέτη του Πρωτοπαπά. Μόλις πρόσφατα γνώρισαν το φως τη δημοσιότητας δύο μελέτες που ασχολούνται με το σύνολο της δραστηριότητας του Νομοθετικού Συμβουλίου (Κυριακίδης και Onurkan-Saman. H παρούσα μελέτη επιχειρεί να συμβάλει στη σχετική συζήτηση περί Νομοθετικού Συμβουλίου εστιάζοντας στις συζητήσεις για το αίτημα της Ένωσης που διεξήχθηκαν σε διάφορες συνεδριάσεις του οργάνου επιδιώκοντας να συσχετίσει το περιεχόμενο της επιχειρηματολογίας με τις αλλαγές στους διεθνείς συσχετισμούς.

Abstract
Employing primary material from the Soviet archives, a presentation is offered of theattitude of the Communist Party of Cyprus (CPC) to the failed revolt of 1931 against British colonialism. The CPC’s contradictions and shortcomings are exposed through outlining the course of the revolt, along with a presentation of the Comintern’s position on these events. The argument put forward is that there were a number of more general problems facing the Comintern at this time that paved the way for the CPC’s pursuit of this specific contradictory line. Among these general problems were the failure to achieve a further revolutionary breakthrough in Europe, the rise of fascism and the characteristics of the anti-colonial struggles of that time.
 

Στο παρόν κείμενο εξετάζεται η ζωή και η πολιτική διαδρομή του Νίκου Βαβούδη μέσα από τη χρήση σοβιετικών και ελληνικών αρχείων. Αναδεικνύεται η ένταξή του κομμουνιστικό κίνημα από πολύ μικρή ηλικία στη Μυτιλήνη καθώς και η δράση του στο συνδικαλισμό στον Πειραιά, η μετέπειτα εκπαίδευσή του στην ΕΣΣΔ αλλά και η στράτευσή του στο πλευρό των Δημοκρατικών στον ισπανικό εμφύλιο πόλεμο.  Η επιστροφή του στην Ελλάδα τον βρίσκει στο πολύ νευραλγικό πόστο  του ανταποκριτή πληροφοριών από την Ελλάδα προς την έδρα του ΚΚΕ στο Βουκουρέστι και αντίστροφα. Ωστόσο σε πολλές περιπτώσεις ήταν κάτι περισσότερο αφού λόγω των ιδιαίτερων συνθηκών της παρανομίας λειτουργούσε και σαν καθοδηγητής των παράνομων οργανώσεων. Σε αυτό συνέβαλε και η εκτίμηση με την οποία τον περιέβαλαν οι Σοβιετικοί αλλά και η ηγεσία του ΚΚΕ. Οι μετά θάνατον κατηγορίες που του αποδόθηκαν για «χαφιεδισμό», τόσο δικό του όσο και του Ν. Πλουμπίδη, σε καμία περίπτωση δεν ανταποκρίνονταν στην αλήθεια,  αλλά αντανακλούσαν το κλίμα της ήττας της εποχής και της εύκολης ανεύρεσης ενόχων. Ωστόσο και η έκθεση αποκατάστασής του που συντάχθηκε από την «αντιζαχαριαδική» πλευρά λίγα χρόνια αργότερα, περισσότερο  αποσκοπούσε στη νομιμοποίηση της πλευράς Κολιγιάννη παρά στην ανάδειξη των πραγματικών αιτίων που οδήγησαν στη σπίλωση ενός πολύ σημαντικού αγωνιστή.

Abstract
The aim of this article is to present and criticize Althusser’s and Poulantzas’ key positions on the State and its mechanisms. To begin with there is a discussion on the notion that the State is an aggregation of Ideological and Repressive Apparatuses and on the position according to which the State is an instrument. This is followed by a rejection of Althusser’s and Poulantzas’ claims in the light of the thesis that the State is the material outcome of a correlation of forces  in the context of a specific mode of production but that there is a limit to the changes that may be made within the capitalist mode of production.
 
Key words
Marxism, State, Poulantzas, Althusser
 

Το παρόν άρθρο ασχολείται με την ταυτόχρονη συνύπαρξη δύο κομμουνιστικών κομμάτων στην κυπριακή πολιτική ζωή (Κομμουνιστικό Κόμμα Κύπρου και ΑΚΕΛ, όπου το πρώτο αποτελεί παράνομο τμήμα του δεύτερου).