Μαθήματα

Περίγραμμα Διαλέξεων

 Πρώτη Ενότητα: Η Συγκρότηση του Νεοελληνικού Κράτους

α)   Ασιατικός τρόπος παραγωγής

     - περιεχόμενο

Διαβάστε:Ο Ασιατικός τρόπος παραγωγής,  του Γιάννη Μηλιού

http://www.theseis.com/index.php?option=com_content&task=view&id=555&Itemid=29

     -τρόπος λειτουργίας

     Διαβάστε:

http://www.theseis.com/index.php?option=com_content&task=view&id=554&Itemid=29

β) Αίτια αποσύνθεσης της Οθωμανικής αυτοκρατορίας:

 -η δημιουργία των τσιφλικιών

       - το φαινόμενο ανάπτυξης πληθωρισμού

- ερήμωση της υπαίθρου, που οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην αύξηση της φορολογίας λόγω των ελλειμμάτων, που οδηγεί τεράστιες γαίες των πρώην αυτόνομων καλλιεργητών που έχουν πια μεταναστεύσει στα χέρια των τσιφλικάδων.

- η ανάπτυξη  αγροτικών εξεγέρσεων

γ) Οι κοινωνικές και οικονομικές προϋποθέσεις της μετάβασης στη διαδικασία της ελληνικής επανάστασης

                     Διαβάστε: Β. Κρεμμυδά, Προεπαναστατικές πραγματικότητες

https://ejournals.epublishing.ekt.gr/index.php/mnimon/article/view/8429/8657

δ) Τα αίτια Επανάστασης

       Διαβάστε:

http://www.theseis.com/index.php?option=com_content&task=view&id=537&Itemid=29

    Δείτε: Το κίνημα του διαφωτισμού και η ίδρυση της Φιλικής Εταιρείας

Δεύτερη Ενότητα: Η περίοδος 1830- 1870

     α) Το πολιτικό πλαίσιο

          -Σύνορα

           - Κόμματα και πολιτικές δυνάμεις

                          Διαβάστε: Χ. Λούκος, Ο Κυβερνήτης Ι. Καποδίστριας και οι Μαυρομιχαλαίοι

https://ejournals.epublishing.ekt.gr/index.php/mnimon/article/view/7882/7602

                               Διαβάστε: Δημοκρατία και Πελατειακές σχέσεις του Χ. Χατζηιωσήφ

https://ejournals.epublishing.ekt.gr/index.php/mnimon/article/view/8261/8338

                     Δείτε: Ο Καποδίστριας, Μηχανή του Χρόνου

Δείτε:          Η ιστορία των ηρώων του 1821 που αδίκησε η πατρίδα στη "Μηχανή του Χρόνου

-Πολιτειακή Αλλαγή 1832

-Επανάσταση του 1843

-1854-1857: Αγγλογαλλική κατοχή στον Πειραιά

           -Η Επανάσταση του 1862

                      Δείτε: Όθωνας, Από το πρώτο μνημόνιο του 1842 στην “έξωση” από την Ελλάδα, Μηχανή του Χρόνου

           -Η Πολιτειακή Αλλαγή του 1863

                         Διαβάστε: Λαός, έθνος και πολίτες στην ελληνική συνταγματική ιστορία του 19ου αιώνα του Δ. Δημούλη

            http://www.theseis.com/index.php?option=com_content&task=view&id=713&Itemid=29

       β) Η οικονομία

            -οι εξελίξεις στην Αγροτική Οικονομία

                  Διαβάστε: Ε. Καρούζου, Ζητήματα Κατοχής Εθνικών Γαιών

https://ejournals.epublishing.ekt.gr/index.php/mnimon/article/view/8103/8031

            -η καθυστέρηση του βιομηχανικού τομέα

            Διαβάστε: Β. Πατρώνη, Ελληνική Οικονομική ιστορία σελ. 59- 65

https://repository.kallipos.gr/bitstream/11419/1700/4/00_master_document.pdf

            - ο ρόλος του παροικιακού κεφαλαίου

           - Η ανάπτυξη του εφοπλιστικού κεφαλαίου

          - Τα προβλήματα του εμπορικού ισοζυγίου

          -Η δημιουργία των  πρώτων τραπεζών

          - οι κοινωνικές δυνάμεις

                            Διαβάστε: Γ. Μητροφάνης, Οι αιρέσιμοι πολίτες

https://ejournals.epublishing.ekt.gr/index.php/mnimon/article/viewFile/8215/8247

Τρίτη ενότητα: Η περίοδος 1870- 1908

 α) Οι πολιτικές δυνάμεις

    -Το Εθνικό κόμμα

    - Το Νεωτεριστικό κόμμα

         Δείτε:

Χαρίλαος Τρικούπης:Προγραμματικές Δηλώσεις 04/03/1882

    - η ασταθής πολιτική κατάσταση των πρώτων χρόνων του 20ου αιώνα

           Διαβάστε:

http://www.theseis.com/index.php?option=com_content&task=view&id=250&Itemid=29

           Δείτε: Η Μηχανή του χρόνου: Ο Μακεδονικός Αγώνας, Μακεδονομάχοι

    - η αποδοχή της αρχής της δεδηλωμένης

                      Διαβάστε: Ε. Φουρναράκη, Επί τινί λογω αποστερείν αυτήν  ψήφου;

https://ejournals.epublishing.ekt.gr/index.php/mnimon/article/view/8433/8665

    - η Εξωτερική πολιτική

    - ο Πολεμος του 1897

               Δείτε: Ο ελληνοτουρκικός πόλεμος του 1897

β) Η οικονομία

    - οι αλλαγές στον αγροτικό χώρο

                    Διαβάστε: Α. Αρώνη- Τσίχλη, Ο πόλεμο της σταφίδας

https://ejournals.epublishing.ekt.gr/index.php/mnimon/article/view/8287/8387

    - τα προβλήματα της ναυτιλίας

   - η δημιουργία της βιομηχανίας

   - ο ρόλος του εμπορίου

   - το ζήτημα της μετανάστευσης

                 Δείτε: Ιστορικοί Περίπατοι-«Η δική τους μακρινή Αμερική, η μετανάστευση από την Ελλάδα στον Νέο Κόσμο»

   - οι δημόσιες δαπάνες

   - η επιβολή του Διεθνή οικονομικού ελέγχου

Δείτε: Η Μηχανή του Χρόνου – «Η πτώχευση του Τρικούπη-1893»

   - το ζήτημα των τσιφλικιών μετά την προσάρτηση της Θεσσαλίας

                 Διαβάστε: Β. Πατρώνη, Ελληνική Οικονομική ιστορία σελ. 96- 102

https://repository.kallipos.gr/bitstream/11419/1700/4/00_master_document.pdf

           Δείτε: Η μηχανή του χρόνου, Τσιφλικάδες και κολίγοι

https://www.ertflix.gr/ert1/mixani-tou-xronou/01okt2016-i-michani-tou-chronou-kolligi-enantion-tsiflikadon/

Τέταρτη ενότητα: Η περίοδος 1909- 1922

α) Το κίνημα στου Γουδή

                Δείτε: H Μηχανή του χρόνου,Το κίνημα στου Γουδή

β) Η Εδαφική Διεύρυνση

           Δείτε: Η ένωση της Θράκης με την Ελλάδα

Διαβάστε: Α. Τούντα- Φεργάδη, Η Συνθήκη Ειρήνης του Νεϊγύ: η απαρχή για την περιπέτεια της Δυτικής Θράκης,

https://www.huffingtonpost.gr/entry/e-sentheke-eirenes-toe-neiye-e-aparche-yia-ten-peripeteia-tes-detikes-thrakes_gr_5dde3973e4b0d50f3299877c?utm_hp_ref=gr-homepage

Δείτε: Η απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης,  Μηχανή του Χρόνου

                        Διαβάστε: Οι β' βαλκανικοί πόλεμοι

https://www.in.gr/2020/06/16/plus/features/16-6-1913-enarksi-tou-v-valkanikou-polemou/

Διαβάστε:

Η ενσωμάτωση της Θεσσαλονίκης

https://www.in.gr/2021/10/26/plus/istoriko-arxeio/apeleytherosi-tis-thessalonikis-mesa-apo-ta-tilegrafimata-eleytheriou-venizelou-diadoxou-konstantinou/

γ) το κομματικό σύστημα

  δείτε: Ελευθέριος Βενιζέλος: μεθοδολογία διακυβέρνησης | Από την έρευνα στη διδασκαλία

δ) ο εθνικός διχασμός

 Δείτε:

ε) Η οικονομία

   -οι επιπτώσεις των πολέμων

   -οι εξελίξεις στην Ναυτιλία

    -η θέση της βιομηχανίας

    - το επίπεδο διαβίωσης των λαικών στρωμάτων

    -οι πρώτες μορφές προνοιακής πολιτικής

Διαβάστε: Η κοινωνική πολιτική στην Ελλάδα τον μεσοπόλεμο: γεγονότα, συγκρούσεις και εννοιολογικοί μετασχηματισμοί των Γ. Νικολαίδη και Σ. Σακελλαρόπουλου

http://spyrossakellaropoulos.com/keimenaDetails.php?nid=99

Πέμπτη ενότητα: Η περίοδος 1922- 1932

 α) Η μικρασιατική καταστροφή

                 Δείτε ΕΤ2: Από τη μεγάλη Ελλάδα στη Μικρασιατική καταστροφή

                 Δείτε: Η Μηχανή του χρόνου, Η μικρασιατική καταστροφή

 β) ο ρόλος των κομμάτων

           Δείτε:  Ελευθέριος Βενιζέλος (1910-1927)

γ)  Τα στρατιωτικά πραξικοπήματα 

             Δείτε:  Γεώργιος Κονδύλης – Θεόδωρος Πάγκαλος. Ο στρατός στο προσκήνιο

δ) Η Εξωτερική πολιτική

 ε) Η κατάσταση της οικονομίας

          - Η Αγροτική μεταρρύθμιση

          - οι εξελίξεις στη Ναυτιλία

          -οι επιτπώσεις της μικρασιατικής καταστροφής 

          -η ανάπτυξη της βιομηχανίας

Διαβάστε: Β. Πατρώνη, Ελληνική Οικονομική ιστορία σελ. 196-198

https://repository.kallipos.gr/bitstream/11419/1700/4/00_master_document.pdf

         - η χρεοκοπία του 1932

Δείτε: Η Μηχανή του Χρόνου - «Η πτώχευση του 1932 επί Ελευθέριου Βενιζέλου »

         - το εμπόριο

Έκτη Ενότητα: Η περίοδος 1933- 1940

    α) Η Κατάσταση στη βιομηχανία  

    β) Η κατάσταση της εργατικής τάξης

        Διαβάστε: Για τη συγκρότηση της εργατικής τάξης στην Ελλάδα (1870-1936): Μερικοί προβληματισμοί πάνω σε ένα παλιό θέμα,

του Σ. Σεφεριάδη

https://ejournals.epublishing.ekt.gr/index.php/hpsa/article/view/15281/13735

    γ) η θέση της Ναυτιλίας

    δ) τα πολιτικά κόμματα

        Δειτε τη ταινία Μάης (1976) που παρουσιάζει την πορεία προς τη δικτατορία Μεταξά

    ε) η δικτατορία Μεταξά

             Δείτε: Ιστορικοί Περίπατοι - «Από τη δικτατορία του Μεταξά, στον πόλεμο του ’40»

Βιβλιογραφία

Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Αθήνα: Εκδοτική Αθηνών τ. ΙΑ-ΙΕ 938.76 ΕΛΛ

Ιστορία της Ελλάδας του 20ου αιώνα, (Επιμ. Χ. Χατζηιωσήφ), 1999, τ. Α- Β, Αθήνα: Βιβλιόραμα 938.67 ΙΣΤ

Ν. Αλιβιζάτος, Οι πολιτικοί θεσμοί σε κρίση 1922- 1974, Αθήνα: Θεμέλιο.342.495029 ΑΛΙ

Ε. Αμπού, 2018 Η Ελλάδα του Όθωνα, Αθήνα: Μεταιχμιο

Σ. Ασδραχάς, 1982, Ελληνική Κοινωνία και Οικονομία ιη και ιθ αιώνας, Αθήνα: Ερμής 330.9495 ΑΣΔ

Κ. Βεργόπουλος, 1975, Το αγροτικό ζήτημα στην Ελλάδα, Αθήνα: Εξάντας.306.309495 ΒΕΡ

Κ. Βεργόπουλος, 1978, Κράτος και οικονομική πολιτική στον 19ο αιώνα 306.09495 ΒΕΡ

Σ. Βλαχόπουλος, 2012, Η κρίση του Κοινοβουλευτισμού, Αθήνα: Ευρασία.

Γ. Δερτιλής, 1985, Κοινωνικός μετασχηματισμός και Στρατιωτική επέμβαση 1880- 1909, Αθήνα: Εξάντας  938.65 ΔΕΡ

Γ. Δερτιλής, 2018, Ιστορία της νεότερης και σύγχρονης Ελλάδας 1750- 2015, Αθήνα: Πανεππιστημιακές εκδόσεις Κρήτης 938.6 ΔΕΡ

Γ. Κορδάτος, 1972, Εισαγωγή εις την Ιστοριαν της Ελληνικής Κεφαλαιοκρατίας

Β. Κρεμμυδάς (επιμ.), 2003, Εισαγωγή στη Νεοελληνική Οικονομική Ιστορία, Αθήνα: Τυπωθήτω 330.9495 ΕΙΣ

Κ. Κωστής, 2013, Τα κακομαθημένα παιδιά της ιστορίας, Αθήνα: Πόλις. 938.6 ΚΩΣ

Κ. Κωστής, 2018, Ο Πλούτος της Ελλάδας, Αθήνα: Πατάκης

Δ. Μαλέσης 2018, Μεγάλη Ιδέα και Στρατός, Αθήνα: Ασίνη

Σ. Μαρκεζίνης, 1968, Πολιτική Ιστορία της Νεώτερας Ελλάδος, τ. Α-Δ, Αθήνα: Πάπυρος 938.57 ΜΑΡ

Γ. Μαυρογορδάτος, 2015, 1915: Ο Εθνικός διχασμός, Αθήνα: Πατάκης.

Γ. Μαυρογορδάτος, 2017, Μετά το 1922, Αθήνα: Πατάκης.

Γ. Μηλιός, 2000, Ο Ελληνικός Κοινωνικός Σχηματισμός, Αθήνα: Κριτική.330.12209495 ΜΗΛ

Ν. Μουζέλης, 1978, Νεοελληνική Κοινωνία, όψεις υπανάπτυξης, Αθήνα: Εξάντας.306.09495 ΜΟΥ

Α.Μωυσίδης- Σ. Σακελλαρόπουλος (επιμ.), 2010, Η Ελλάδα στον 19ο και 20ο αιώνα, Αθήνα: Τόπος,  306.09495 ΕΛΛ

Β. Παναγιωτόπουλος (επιμ)., 2003,  Ιστορία του Νέου Ελληνισμού 1770- 2000 τ. 1-10, Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα.938 ΙΣΤ

Δ. Παπαδημητρίου, 2012, Τα χρόνια της κρίσης στον μεσοπόλεμο, Αθήνα: Ασίνη 330.9043 ΠΑΠ

Ι. Α. Πετρόπουλος- Α. Κουμαριανού, 1982, Η θεμελίωση του Ελληνικού Κράτους, Αθήνα: Παπαζήσης 938.62 ΠΕΤ

Π. Πιζάνιας, 1985, Μισθοί και Εισοδήματα στην Ελλάδα, Αθήνα: ΜΙΕΤ. 331.29495 ΠΙΖ

Α. Ρήγος, 1988, Η Β' Ελληνική Δημοκρατία 1924- 1935, Αθήνα: Θεμέλιο  938.73 ΡΗΓ

Θ. Σακελλαρόπουλος, 2006, Θεσμικός Μετασχηματισμός και Οικονομική ανάπτυξη, Αθήνα: Διόνικος338.9495 ΣΑΚ

Κ. Σβολόπουλος, 2014, Ελληνική Εξωτερική Πολιτική, Αθήνα; Εστία 327.495 ΣΒΟ

Ν. Σβορώνος, 2007, Επισκόπηση της Νεοελληνικής Ιστορίας, Αθήνα: Θεμέλιο 938.3 ΣΒΟ

Δ. Τσαούσης, 1984, (επιμ.) Όψεις της Ελληνικής Κοινωνίας του 19ου αιώνα, Αθήνα: Εστία 306.09495 ΟΨΕ

Σ. Τσοτσορός, 1994, Η συγκρότηση του βιομηχανικού κεφαλαίου στην Ελλάδα (1898- 1939), Αθήνα: ΜΙΕΤ

Κ. Τσουκαλάς, 1977, Εξάρτηση και αναπαραγωγή, Αθήνα: Θεμέλιο 306.4309495 ΤΣΟ

Κ. Τσουκαλάς, 1999, Κοινωνική ανάπτυξη και Κράτος, Αθήνα: Θεμέλιο. 336.9495 ΤΣΟ

Εργασίες Μαθήματος

Oι φοιτητές και οι φοιτήτριες που το επιθυμούν μπορούν να αναλάβουν εργασία μαθήματος με οριστικοποιημένο θέμα μέχρι και την τέταρτη διάλεξη, σύμφωνα με όσα προβλέπει ο κανονισμός του τμήματος Κοινωνικής Πολιτικής http://socialpolicy.panteion.gr/sites/default/files/inline-files/ΟΔΗΓΟΣ%20ΣΠΟΥΔΩΝ%20αε%202019-20_3.pdf

Η εργασία θα πρέπει σε πρώτο στάδιο να παρουσιαστεί δημόσια κατά τη διάρκεια των διαλέξεων και να παραδοθεί σε γραπτή μορφή μέχρι και τη μέρα των εξετάσεων.Η έκτασή της θα πρέπει να είναι τουλάχιστον 3000 λέξεις (χωρίς τη βιβλιογραφία) ή τουλάχιστον 6000 λέξεις σε περίπτωση που εκπονηθεί από δύο φοιτητές/ φοιτήτριες ταυτόχρονα. Το συντονισμό των εργασιών τον έχει ο Μεταδιδακτορικός Ερευνητής του Τμήματος Δρ. Βασίλης Ασημακόπουλος asimakv@yahoo.gr και στον οποίο θα πρέπει να απευθύνονται οι φοιτητές για την ανάληψη εργασίας

Απαντήσεις σε απορίες φοιτητών

Καλησπέρα σας θα ήθελα να σας ρωτήσω κάτι ακόμα που δε κατάλαβα αφορά τη βιομηχανία 1932-1940 οπου τότε υπάρχει μικρη αναπτυξη της βιομηχανιας με αποτελεσμα την αυξηση εξαγωγων αλλα και των εισαγωγων οι εισαγωγές γιατί αυξάνονται αφου υπάρχει εστω αυτη η μικρή βιομηχανική αναπτυξη;

Σύμφωνα με το σχετικό νόμο, ο οποίος δεν είχε μόνιμη ισχύ αλλά ανανεωνόταν κάθε χρόνο, οι παραγωγοί έπρεπε να παραδίδουν στις κρατικές αποθήκες το 15% της ποσότητας την οποία  θα εξήγαγαν. Στη συνέχεια το κράτος πουλούσε αυτό το απόθεμα σε οινεμπόρους, οι μπορούσαν να το εξάγουν μεν, αλλά μόνο με τη μορφή οινοπνεύματος. Τα έσοδα που συγκεντρώνονταν πήγαιναν σε έναν ειδικό λογαριασμό με σκοπό την ίδρυση αγροτικής τράπεζας για την ενίσχυση των σταφιδοπαραγωγών.