Ενδιαφέρουσες απόψεις

Του Κώστα Ράπτη

Το μεγαλύτερο μέχρι τώρα πλεονέκτημα του Ταγίπ Ερντογάν ήταν η διάχυτη αίσθηση ότι η επανεκλογή του ήταν προδιαγεγραμμένη, καθώς η αντιπολίτευση της Τουρκίας εμφανιζόταν ανίκανη να αναλάβει πρωτοβουλίες, να συνεργασθεί και να αναδείξει μία πειστική υποψηφιότητα απέναντι στον ισχυρό άνδρα της Άγκυρας.

Το πλεονέκτημα αυτό μοιάζει να περιορίζεται διαρκώς, καθώς τα τελευταία 24ωρα καταγράφονται πρωτόγνωρες κινήσεις στην πολιτική σκηνή. 

Η αρχή έγινε το Σαββατοκύριακο, όταν 15 βουλευτές του Λαϊκού Ρεπουμπλικανικού Κόμματος (CHP), ήτοι της κεντροαριστερής-κεμαλιστικής αξιωματικής αντιπολίτευσης υπό τον Κεμάλ Κιλιντσάρογλου "αποστάτησαν”, προσωρινά και με τις ευλογίες της κομματικής τους ηγεσίας, ώστε να προστεθούν στους 5 βουλευτές του νεοσύστατου "Καλού Κόμματος” (Saadet Partisi) της Μεράλ Ακσενέρ, το οποίο προήλθε από διάσπαση του Κόμματος Εθνικιστικής Δράσης (MHP) του Ντεβλέτ Μπαχτσελί. Ζητούμενο της σκηνοθετημένης "αποστασίας” ήταν το να δοθεί η δυνατότητα στην Ακσενέρ να καταγράψει κοινοβουλευτική ομάδα 20 βουλευτών, ώστε ούτε το κόμμα της να αποκλεισθεί από τις βουλευτικές εκλογές της 24ης Ιουνίου ούτε η ίδια, αν το επιθυμεί να συμμετάσχει, από τις προεδρικές εκλογές της ίδιας ημέρας. 

Σημειώνεται ότι ένας από τους κυριότερους λόγους αιφνιδιαστικής προκήρυξης των εκλογών ήταν η επιθυμία των κυβερνώντων να αποκρούσουν την "απειλή” της Ακσενέρ για το κόμμα του Μπαχτσελί, το οποίο έχει μετατραπεί σε ουρά του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP). Μάλιστα μετά από πρόσφατη αλλαγή του εκλογικού νόμου, τα δύο κόμματα συγκρότησαν εκλογική συμμαχία.

Η χείρα βοηθείας προς την Ακσενέρ έδωσε στον  Κιλιντσάρογλου πολλούς πόντους. Όμως το παιχνίδι που παίζεται είναι πολύ μεγαλύτερο, καθώς ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης βρίσκεται σε επαφή με τον ηγέτη του εξωκοινοβουλευτικού Κόμματος της Ευτυχίας (Saadet Ρartisi), Τεμέλ Καραμολάογλου, μεγάλου θιασώτη της προεδρικής υποψηφιότητας του Αμπντουλάχ Γκιουλ, με τον οποίο πρόκειται να συναντηθεί σήμερα Τετάρτη. 

Το Saadet αποτελεί το απομεινάρι του ιστορικού ισλαμιστικού κόμματος του Νετσμετίν Ερμπακάν, από το οποίο αποχώρησαν μετά το "μεταμοντέρνο πραξικόπημα” του 1997 (και με την ενθάρρυνση της αμερικανικής πρεσβείας) οι Αμπντουλάχ Γκιουλ, Ταγίπ Ερντογάν, Μπουλέντ Αρίντς και Αμπντελλατίφ Σενέρ και συγκρότησαν το νυν κυβερνών Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης. 

Είναι χαρακτηριστικό ότι κανένα στέλεχος της ιδρυτικής εκείνης γενιάς, πλην βεβαίως του ίδιου του Τούρκου προέδρου, δεν βρίσκεται πια στα πράγματα, καθώς η νικηφόρα ολοκλήρωση της μάχης του ΑΚΡ με το κεμαλικό "βαθύ κράτος” έδωσε τη θέση της σε εμφύλιες αντιπαραθέσεις στους κόλπους του πολιτικού Ισλάμ και στην εμπέδωση ενός προσωποκεντρικού ερντογανικού καθεστώτος.

Ο Γκιουλ, άλλοτε πρωθυπουργός, υπουργός Εξωτερικών και πρόεδρος της Δημοκρατίας, θεωρείται υποψήφιος που μπορεί να διεμβολίσει την πλειοψηφία, να γίνει ανεκτός από το CHP (αν και όχι χωρίς αντιδράσεις από την αριστερή του πτέρυγα) και κυρίως να προσελκύσει την συντηρητική κουρδική ψήφο, από την οποία θα εξαρτηθούν πολλά, καθώς άλλοτε αποτελούσε ισχυρό χαρτί του Ερντογάν και τώρα δείχνει να έχει αποξενωθεί από κινήσεις όπως η εισβολή στο Αφρίν και το φλερτ των κυβερνώντων με τους εθνικιστές. Εξ ου και το ουσιαστικά διωκόμενο αριστερό φιλοκουρδικό κόμμα HDP αφενός βλέπει τα δημοσκοπικά ποσοστά του να πλησιάζουν και πάλι το όριο κοινοβουλευτικής εκπροσώπησης του 10%, αφετέρου αφήνει ανοικτό το ενδεχόμενο υποστήριξης μιας προεδρικής υποψηφιότητας του Γκιουλ.

Η ειρωνεία της Ιστορίας είναι κραυγαλέα: Όταν το 2007 οι ισλαμιστές αναλάμβαναν να εκπορθήσουν δια του Γκιουλ την προεδρία της Δημοκρατίας, το CHP, με αρχηγό τότε τον Ντεβλέτ Μπαχτσελί, διοργάνωνε συλλαλητήρια, ενώ το ανώτατο δικαστήριο εξέταζε την πιθανότητα να θέσει εκτός νόμου το κυβερνών κόμμα, ως απειλή για την κοσμική συνταγματική τάξη....

Ο πρώην πρόεδρος, πρέπει να σημειωθεί, είναι άνθρωπος ο οποίος χαίρει εκτιμήσεως στη Δύση. Αν και η αμερικανική διπλωματία έχει προληπτικά αμφισβητήσει τη νομιμότητα του αποτελέσματος των αυριανών τουρκικών εκλογών, υπογραμμίζοντας το γεγονός ότι αυτές πραγματοποιούνται σε καθεστώς έκτακτης ανάγκης, δεν είναι απίθανο να επενδύει και σε εναλλακτικά σενάρια, λ.χ. ενθαρρύνοντας τον Γκιουλ να ξεπεράσει την παροιμιώδη διστακτικότητά του.

Και πράγματι, ο συνιδρυτής του ΑΚΡ αναλαμβάνει πρωτοβουλίες. Μεταξύ άλλων συναντήθηκε και με τον πρώην πρωθυπουργό Αχμέτ Νταβούτογλου, ο οποίος είχε καρατομηθεί από τον Ερντογάν και είχε πάρει το προηγούμενο διάστημα τις αποστάσεις του. (Η απάντηση του Τούρκου προέδρου φαίνεται πως ήταν ο προγραμματισμός συνάντησης με τον επίσης αποστασιοποιημένο Αρίντς).

Ο Κιλιντσάρογλου δηλώνει με νόημα ότι το κόμμα του είναι έτοιμο "να κάνει θυσίες”, καθώς το διακύβευμα αφορά τη διάσωση της δημοκρατίας. Τα δημοσιογραφικά σενάρια τον φέρουν ήδη να αρκείται στην πρώτη θέση υποψήφιου αντιπροέδρου υπό τον Γκιουλ, με τη δεύτερη να καταλαμβάνεται από κάποια κουρδική προσωπικότητα. Αρχικός στόχος: το να υποχρεωθεί ο Ερντογάν να δώσει τη μάχη της επανεκλογής του σε δεύτερο γύρο. 

Η Ακσενέρ, πάλι, ξεκόβει κάθε συζήτηση για συμμετοχή της σε κοινό ψηφοδέλτιο της αντιπολίτευσης. Αλλά ο δικός της ρόλος πρωτίστως συνίσταται στο ροκάνισμα της συμμαχίας ΑΚΡ-ΜΗΡ και στη διαμόρφωση ενός κοινοβουλευτικού συσχετισμού που δεν θα ελέγχεται από τον Ερντογάν. (Αλλά αυτό σε μεγάλο βαθμό θα κριθεί από τη νοθεία που προεξοφλείται ότι θα υπάρξει στα νοτιοανατολικά, κατά του HDΡ).

Ο ίδιος ο Τούρκος πρόεδρος, πάντως, εμφανίζει σημάδια εκνευρισμού. Καλεί δημοσίως τον Κιλιντσάρογλου να θέσει υποψηφιότητα για την προεδρία, όπως αρμόζει σε αρχηγό κόμματος, ενώ τον κατηγορεί ότι την βραδιά του αποτυχημένου πραξικοπήματος του 2016 "έπινε καφέ”. Προφανώς έχει και ο ίδιος αιφνιδιαστεί από τα "σημάδια ζωής” που εμφανίζει πολιτικά η αντιπολίτευση.