Ενδιαφέρουσες απόψεις

Παναγιώτης Παπαδομανωλάκης

Νέα ροζ «παλίρροια»

Η νίκη του αριστερού συνασπισμού στην Χιλή χαιρετίστηκε από τις προοδευτικές δυνάμεις της Λατινικής Αμερικής, ως μέρος του νέου κύματος «ροζ παλίρροιας» που σαρώνει την ήπειρο. Ο περονιστής πρόεδρος της Αργεντινής Αλμπέρτο ​​Φερνάντεζ έγραψε: «Θέλω να συγχαρώ τον Γκάμπριελ Μπόριτς που εξελέγη πρόεδρος του αγαπημένου λαού της Χιλής. Πρέπει να αναλάβουμε τη δέσμευση να ενισχύσουμε τους δεσμούς αδελφοσύνης που ενώνουν τις χώρες μας και να εργαστούμε μαζί με την περιοχή για να βάλουμε τέλος στην ανισότητα στη Λατινική Αμερική», έγραψε στο Twitter. «Χαιρετίζουμε τον εκλογικό θρίαμβο του Γκάμπριελ Μπόριτς, ο οποίος είναι θρίαμβος του λαού της Χιλής. Η δημοκρατία της Λατινικής Αμερικής ενισχύεται με βάση την ενότητα, τον σεβασμό και, κυρίως, τη βούληση των λαών μας. Συγχαρητήρια στον εκλεγμένο πρόεδρο της Χιλής!», έγραψε ο σοσιαλιστής πρόεδρος της Βολιβίας Λούις Άρτσε, του οποίου το κίνημα επέστρεψε στην εξουσία αφού η λαϊκή αντίσταση οδήγησε την υποστηριζόμενη από τις ΗΠΑ ακροδεξιά χούντα σε εκλογές. «Συγχαρητήρια για τον θρίαμβο, αγαπητέ μου φίλε Γκάμπριελ Μπόριτς! Η νίκη που πετύχατε είναι αυτή του λαού της Χιλής και τη μοιραζόμαστε εμείς, ο λαός της Λατινικής Αμερικής, που θέλουμε να ζήσουμε με ελευθερία, ειρήνη, δικαιοσύνη και αξιοπρέπεια! Ας συνεχίσουμε να αγωνιζόμαστε για την ενότητα των εθνών μας», έγραψε ο αριστερός πρόεδρος του Περού Πέδρο Καστίγιο, ο οποίος κέρδισε τις εκλογές τη χρονιά που μας πέρασε παρά τις προσπάθεις νομικού πραξικοπήματος από την ακροδεξιά.

«Θερμά συγχαρητήρια στον Γκάμπριελ Μπόριτς για την εκλογή του ως Προέδρου της Χιλής σε μια ιστορική λαϊκή νίκη. Επικυρώνουμε τη βούληση να επεκτείνουμε τις διμερείς σχέσεις και τη συνεργασία μεταξύ λαών και κυβερνήσεων», δήλωσε ο Πρόεδρος Μιγκέλ Ντίαζ-Κανέλ, προσδοκώντας η εκλογή του αριστερού Μπόριτς να αμβλύνει την περιφερειακή απομόνωση της Κουβανικής Επανάστασης μετά τις ήττες της Αριστεράς τις προηγούμενες δεκαετίες. Με την ίδια προσδοκία ο πρόεδρος της Μπολιβαριανής Δημοκρατίας της Βενεζουέλας Νικολάς Μαδούρο συνεχάρη «τον λαό του Σαλβαδόρ Αλιέντε και του Βίκτορ Χάρα για την ηχηρή νίκη τους επί του φασισμού», κάνοντας λόγο για «μεγάλη μέρα για τη δημοκρατία». «Με σεβασμό και χαρά χαιρετίζουμε τον ιστορικό θρίαμβό του, που επιτεύχθηκε με τον γενναίο λαό της Χιλής, εμπνευσμένο από την πανταχού παρούσα κληρονομιά του προέδρου της αξιοπρέπειας, Σαλβαδόρ Αλιέντε, και τόσων ηρώων και μαρτύρων αυτού του μεγάλου λαού», είπε ο προσφάτως επανεκλεγείς πρόεδρος των Σαντινίστας της Νικαράγουα Ντανιέλ Ορτέγκα.

Το Κέντρο Οικονομικής και Πολιτικής Έρευνας (CEPR) αναφέρει πως «η συντριπτική νίκη του Μπόριτς φαίνεται να επιβεβαιώνει μια ευρύτερη περιφερειακή στροφή προς τα αριστερά, μετά τη νίκη της Σιομάρα Κάστρο
στην Ονδούρα τον περασμένο μήνα, του Πέδρο Καστίγιο στο Περού τον Ιούνιο και του Λουίς Άρσε στη Βολιβία τον Οκτώβριο του 2020. Υπό τη δεξιά διοίκηση του Σεμπαστιάν Πινιέρα, η Χιλή είχε διαδραματίσει ηγετικό ρόλο στη δημιουργία του Prosur, ενός δεξιού μπλοκ των κυβερνήσεων της Νότιας Αμερικής, το οποίο ήταν σθεναρά ευθυγραμμισμένο με την αμερικανική κυβέρνηση». Το CEPR κάνει ιδιαίτερη αναφορά στα συγχαρητήρια του Λούλα ντα Σίλβα στον Μπόριτς για την εκλογή του. «Συγχαίρω τον σύντροφο Γκάμπριελ Μπόριτς για την εκλογή του ως πρόεδρος της Χιλής. Είμαι χαρούμενος για μια ακόμη νίκη ενός δημοκρατικού, προοδευτικού υποψηφίου στη Λατινική Αμερική μας, για την οικοδόμηση ενός καλύτερου μέλλοντος για όλους», δήλωσε ο πρώην πρόεδρος της Βραζιλίας, που ανατράπηκε και φυλακίστηκε από ένα «βελούδινο πραξικόπημα» της δεξιάς, ενώ είναι σε διαδικασία μετωπικής συμπόρευσης με άλλες αριστερές δυνάμεις κατά τα πρότυπα της Αριστερής συμμαχίας που υποστήριξε τον Μπόρις, ώστε να επιστρέψει σύντομα στην προεδρία της Βραζιλίας απέναντι στο νεοφασίστα πρόεδρο Μπολσονάρο. Όπως αναφέρει το CEPR: «Είναι πιθανό ότι ο Μπόριτς θα επιδιώξει να συμμετάσχει σε άλλες αριστερές κυβερνήσεις της Λατινικής Αμερικής πιέζοντας για μια πιο διεκδικητική, κυρίαρχη και δημοκρατική περιοχή και για την εδραίωση των περιφερειακών οργανώσεων που υποστηρίζουν αυτή την ατζέντα»

Μια ισορροπημένη κριτική στη «γλυκούλα» Αριστερά του Μπόριτς

Το γεγονός ότι ο Μπόρις θα ηγηθεί την πρώτης αριστερής κυβέρνησης στη χώρα μετά την ανατροπή του σοσιαλιστική προέδρου Αλλιέντε από το φασιστικό πραξικόπημα του Πινοσέτ, έχει προκαλέσει αυθόρμητες συγκρίσεις. Ωστόσο, ο Πάμπλο Σεπουλβέντα Αλιέντε, εγγονός του δολοφονημένου από το φασιστικό πραξικόπημα σοσιαλιστή ηγέτη Σαλβαδόρ Αλιέντε, γιατρός και διεθνής Συντονιστής του Δικτύου των Διανοουμένων στην Υπεράσπιση της Ανθρωπότητας, προχώρησε σε μια σημαντική έκκληση προς τον νεοεκλεγέντα Μπόριτς. Υπενθυμίσουμε πως το Δίκτυο υποστήριξε κατά τις πρόσφατες εκλογές, απέναντι στον φασιστικό κίνδυνο που εξέφραζε ο Καστ. Ο Πάμπλο Αλιέντε σημειώνει στην επιστολή του πως «τολμώ να σας απαντήσω γιατί βλέπω τον κίνδυνο ώστε σημαντικοί ηγέτες όπως εσείς, οι νέοι ηγέτες αυτής της “νέας αριστεράς” που αναδύθηκε στο Ευρύ Μέτωπο, να κάνουν απλές, παράλογες και ανενημέρωτες συγκρίσεις σε τόσο ευαίσθητα ζητήματα όπως τα ανθρώπινα δικαιώματα». Αναφερόμενος σε παλαιότερες δηλώσεις του Μπόριτς, του απαντά πως «είναι πολύ προκατειλημμένο και αγενές ότι εξισώνετε -χωρίς το παραμικρό επιχείρημα- την υποτιθέμενη “αποδυνάμωση των βασικών συνθηκών της δημοκρατίας στη Βενεζουέλα”, τον “μόνιμο περιορισμό των ελευθεριών στην Κούβα” και την “καταστολή της κυβέρνησης Ορτέγα στη Νικαράγουα” με τις αποδεδειγμένες φρικαλεότητες της στρατιωτικής δικτατορίας στη Χιλή, τον προφανή εγκληματικό παρεμβατισμό των Ηνωμένων Πολιτειών σε όλο τον κόσμο και την κρατική τρομοκρατία του Ισραήλ κατά του λαού της Παλαιστίνης».

Επισημαίνει πως «γράφοντας τέτοια ανοησία δεν “σημαίνει ότι γίνεστε ένας ψευδο-πράκτορας της CIA”, αλλά υποδηλώνει μια σημαντική ανευθυνότητα και πολιτική ανωριμότητα που μπορεί να σας μετατρέψει σε ένα χρήσιμο εργαλείο για τη δεξιά, ή χειρότερα, να καταλήξετε να είστε η “αριστερά” που η δεξιά λαχταρά: μια αριστερά που είναι η γλυκούλα, διφορούμενη, μια ακίνδυνη αριστερά, που με οπορτουνισμό προτιμά να εμφανίζεται “πολιτικά ορθή”, που δεν θέλει να κατηγοριοποιηθεί, που δεν θέλει να είναι κακή με κανέναν. Μια τέτοια αριστερά συγχέει, γιατί δεν τολμά να επισημάνει και να αντιμετωπίσει με θάρρος τους πραγματικούς εχθρούς των λαών. Υπάρχει κίνδυνος να εκφράσει πολιτικά ανώριμες απόψεις». Ο Αλιέντε αντιτείνει στον Μπόριτς: «Έχετε αναρωτηθεί ποτέ γιατί η Βενεζουέλα είναι τόσο δυσφημισμένη και δέχεται επίθεση στα μέσα ενημέρωσης; Γιατί συμβαίνει αυτό κάθε μέρα σε όλες σχεδόν τις χώρες του δυτικού κόσμου όπου κυριαρχούν τα παραδοσιακά μέσα ενημέρωσης; Γιατί της επιτέθηκαν από παντού; Γιατί αυτά τα μεγάλα μέσα ενημέρωσης σιωπούν σχετικά με τις συνεχιζόμενες σφαγές στην Κολομβία και το Μεξικό; Γιατί εκείνοι που διαρρηγνύουν τα ιματια τους ανησυχώντας για έναν βουλευτή της Βενεζουέλας, που ομολόγησε ότι συμμετείχε σε μια απόπειρα δολοφονίας, δεν έχουν το θάρρος να απαιτήσουν από το Ισραήλ να σταματήσει τη γενοκτονία κατά του παλαιστινιακού λαού; Ένας κόσμος ανάποδα. Αυτός είναι ο κόσμος της πολιτικής χωρίς καρδιά και χωρίς θάρρος».

«Η Μαργαρίτα Λαμπάρκα Γκόνταρντ υποστήριξε ξεκάθαρα και κατηγορηματικά γιατί κάνετε λάθος στις θέσεις σας κατά της Κούβας, της Βενεζουέλας και της Νικαράγουα. Θα προσθέσω μόνο ότι η Βενεζουέλα έχει μια δημοκρατία που είναι πολύ πιο υγιής και διαφανής από ό,τι στη Χιλή, όταν θέλετε μπορώ να επιχειρηματολογήσω και μπορούμε να τη συζητήσουμε, αν ενδιαφέρεστε. Σας ονομάζω αυτές τις δύο χώρες, επειδή τις γνωρίζω αρκετά καλά. Στην Κούβα έζησα για 9 χρόνια και στη Βενεζουέλα έζησα για άλλα 9 χρόνια. Δεν γνωρίζω από πρώτο χέρι τη Νικαράγουα, αλλά σας καλώ να ρωτήσετε ποια θα ήταν η αντίδραση μιας δεξιάς κυβέρνησης στη δράση των μίσθαρνων και βαριά οπλισμένων εγκληματικών συμμοριών, οι οποίες έρχονται να αναλάβουν τμήματα των πιο σημαντικών πόλεων της χώρας. Και όπου, επιπλέον, αυτές οι μισθοφόρες συμμορίες είχαν σκοπό να διαπράξουν απεχθείς πράξεις όπως απαγωγές, βασανισμούς, ακρωτηριασμούς, βιασμούς και ακόμη και καύση ζωντανών, δεκάδες ανθρώπινα όντα, απλά επειδή είναι μαχητές ενός σκοπού -στην προκειμένη περίπτωση, μαχητές των Σαντινίστας- όπου η δίωξη έφτασε στο σημείο να δολοφονήσουν ολόκληρες οικογένειες στα σπίτια τους. Η νομίμως εκλεγμένη κυβέρνηση στη Νικαράγουα, ακόμη και έχοντας τους πόρους, το νομικό πλαίσιο και τη δύναμη να ενεργήσει δυναμικά αμέσως ενάντια σε μια τέτοια φασιστική αποσταθεροποίηση, ήταν αρκετά συγκρατημένη. Πιστεύετε ότι η δεξιά στην εξουσία θα είχε αυτό το ειρηνικό όραμα και την έκκληση για διάλογο για επίλυση των συγκρούσεων;», γράφει.

Η ιστορία μας απαντά. Καταλαβαίνω ότι μπορεί να μπερδευτείτε από τα μεγάλα “μέσα ενημέρωσης” που ανέλαβαν να θυματοποιήσουν τους δράστες. Όπως έκαναν και πριν έναν χρόνο στη Βενεζουέλα κατά τη διάρκεια των λεγόμενων guarimbas (οι λεγόμενες «διαμαρτυρίες της κατσαρόλας»).
Επομένως, Γαβριήλ, μιλώντας αντικειμενικά, με σοβαρά επιχειρήματα -χωρίς απόψεις που σχηματίζονται και διαμορφώνονται μέσω των στρεβλώσεων και ψέματα επαναλαμβάνονται καθημερινά-, δεν υπάρχουν δύο μέτρα και σταθμά στο οποίο υπερασπιζόμαστε την Κούβα, τη Βενεζουέλα και τη Νικαράγουα. Δεν έχουμε εξαφανισεί ή βασανίσει, δεν φυλακίζουμε εκείνους που σκέφτονται ή σκέφτονται διαφορετικά, αλλά εγκληματίες. Είτε αυτοί οι βουλευτές, είτε πολιτικοί είτε υποτιθέμενοι φοιτητές. Μάλλον μου φαίνεται ότι βλέπετε αυτό το “αυτά τα δύο μέτρα και σταθμά” στον εαυτό σας, εκδίδοντας άνετες κρίσεις από χειραγώγηση και άγνοια. Για τα μέσα ενημέρωσης, τη δημοκρατία και τις ελευθερίες, μπορούμε να συζητήσουμε τη σύγκριση της Χιλής με αυτές τις χώρες. Σας διαβεβαιώνω ότι δυστυχώς η Χιλή δεν θα τα πάει πολύ καλά, ειδικά αν συμπεριλάβουμε τα ανθρώπινα, οικονομικά και κοινωνικά δικαιώματα που δεν είναι τίποτα άλλο από εμπορεύματα. Ένα άτομο φθάνει στο υψηλότερο επίπεδο άγνοιας όταν απορρίπτει κάτι για το οποίο δεν γνωρίζει τίποτα», καταλήγει.

Από τι θα κριθεί τελικά ο Μπόριτς;

Όπως καταλαβαίνουμε από τα παραπάνω, ούτε ο Μπόριτς, ούτε συνολικά το ρεύμα της «ροζ παλίρροιας», θα κριθούν με μέτρο το αν οικοδομήσουν σοσιαλισμό με όρους επανάστασης στην Λατινική Αμερική. Ως προς αυτό δεν υπάρχουν αυταπάτες, για τα όρια που έχει μια δημοκρατική νίκη της Αριστεράς, πόσο μάλλον από ένα πρόσωπο που δεν έχει δείξει μέχρι σήμερα το ανάστημα που, παρά τα λάθη του, είχε ο Σαλβαδόρ Αλλιέντε. Δεν ήταν άλλωστε αυτό το διακύβευμα της εκλογής του, ούτε της λαϊκής εξέγερσης που τον έφερε στην διακυβέρνηση. Σε εθνικό επίπεδο, ο Μπόριτς θα κριθεί για το κατά πόσο θα προωθήσει τη λαϊκή συντακτική συνέλευση, που θα απελευθερώσει την χώρα από τα νεοφιλελεύθερα δεσμά που της επιβάλλει το Σύνταγμα Πινοσέτ, αντικαθιστώντας το χουντικής κοπής συνταξιοδοτικό σύστημα ιδιωτικής ασφάλισης (που «λιγουρεύεται» η δική μας δεξιά κυβέρνηση) με ένα που θα βασίζεται στις δημόσιες δαπάνες. Καθώς και για το κατά πόσο θα προχωρήσει σε φορολογία του μεγάλου κεφαλαίου και θα προστατεύσει τη γη της Χιλής από την εκμετάλλευση των πολεθνικών ομίλων, με κεντρικό μοχλό την ίδρυση μιας Εθνικής Τράπεζας Ανάπτυξης. Η αμνήστευση των αγωνιστών που διώκονται από το νεοφιλελεύθερο καθεστώς, είναι μια ακόμα κρίσιμη υπόσχεση ως προς την υλοποίηση της, αν θέλει η νέα κυβέρνηση να μην προδώσει τις λαϊκές προσδοκίες. Όπως διαβάσαμε παλιότερα από τον Γιάνης Ικμπάλ στο Orinoco Tribune, σχετικά με τις κοινωνικές πολιτικές των κυβερνήσεων της «ροζ παλίρροιας»: «Η εφαρμογή των πολιτικών πρόνοιας πρέπει να εξεταστεί στο ειδικό πλαίσιο του σύγχρονου καπιταλισμού. Σε μια παγκόσμια κατάσταση που χαρακτηρίζεται από την ηγεμονία του διεθνούς χρηματοπιστωτικού κεφαλαίου και τις άκαμπτες ιεραρχίες, η απελευθέρωση επιτυχημένων προγραμμάτων μείωσης της φτώχειας, η αύξηση των ελάχιστων μισθών, η ενίσχυση των εργασιακών κανονισμών και η αποδυνάμωση των στόχων ελλείματος δεν ήταν αποδεκτές από τις ελίτ που θεώρησαν αυτές τις πολιτικές πρόδρομο για πιο ριζικές αλλαγές. Έτσι, σε μια εποχή του χρηματοοικονομικού κεφαλαίου, όπου ακόμη και οι πιο βασικές κοινωνικές δαπάνες έρχονται σε αντίθεση με τα συμφέροντα μιας οικονομικής ολιγαρχίας που φοβάται τον πληθωρισμό, η δημοσιονομική επεκτασιμότητα της Λατινικής Αμερικής και η εδραίωση των κοινωνικών πολιτικών αποτέλεσαν μια επίθεση στα νεοφιλελεύθερα συμφέροντα».

Σε διεθνές επίπεδο, ο Μπόριτς και η κυβέρνησή του θα κριθούν από το κατά πόσο θα συμβάλουν θετικά στην διαδικασία περιφερειακής ενοποίησης της ηπείρου με όρους λαϊκής κυριαρχίας και ανεξαρτησίας από την ιμπεριαλιστική παρέμβαση. Έχουμε γράψει αναλυτικά για την ενίσχυση της CELAC και εναλλακτικών περιφερειακών ολοκληρώσεων έναντι του Οργανισμού Αμερικανικών Κρατών (OAS) που οικοδομήθηκε από τη λατινοαμερικάνικη δεξιά και τις Ηνωμένες Πολιτείες και απαξιώθηκαν καθώς αποδείχθηκαν μοχλοί «αλλαγής καθεστώτος» σε βάρος των σοσιαλιστικών και αριστερών κυβερνήσεων στην αμερικανική ήπειρο. Ιδιαίτερη σημασία έχει η στάση της νέας κυβέρνησης απέναντι στις σοσιαλιστικές χώρες που ο Μπόλτον ονόμασε «τρόικα της τυραννίας», το τρίγωνο Κούβα-Βενεζουέλα-Νικαράγουα. Όπως, άλλωστε δήλωσε στη συνέντευξή του στην Λαμπρινή Θωμά για το TPP, o Ντανιέλ Χαδουέ, μέλος της ΚΕ του ΚΚ της Χιλής, και συνιδρυτής του αριστερού εκλογικού συνασπισμού μαζί με τον Γκαμπριέλ Μποριτς: «Η κυβέρνηση του Γκαμπριέλ δεν θα μοιάζει με εκείνες της Νικαράγουας, της Βενεζουέλας, της Κούβας. Εκείνο που αναμένεται είναι ότι δε θα συμμετέχει στις απόπειρες πραξικοπήματος ή τις απόπειρες ξένων επεμβάσεων από τις ΗΠΑ ή τον OAS, εναντίον κρατών που έχουν το δικαίωμα της αυτοδιάθεσης. Δεν περιμένουμε μια κυβέρνηση κοντά σε αυτές, λόγω των προσωπικών θέσεων του υποψηφίου προέδρου της δημοκρατίας, αλλά και όσων στην νομοθεσία μας διευθετούν τις διεθνείς σχέσεις. Αυτό που αναμένουμε είναι ότι δεν θα συνεισφέρει στην αποσταθεροποίηση άλλων κρατών. Αυτό είναι που περιμένουμε».

Αυτό είναι που περιμένει κάθε άνθρωπος που θέλει να δει το νεοφιλελευθερισμό να ηττάται στο πρώτο εργαστήρι εφαρμογής του και τον ιμπεριαλισμό να χάνει έδαφος στην Λατινική Αμερική. Και αυτό θα καθορίσει αν ο νέος πρόεδρος της Χιλής θα αποδειχθεί κάτι αντιστοιχο του Ραφαέλ Κορέα, με όλα τα όρια του ρεύματός του, ή του προδότη Λένιν Μορένο. Όσοι νομίζουν πως στην εποχή κυριαρχίας του νεοφιλελεύθερου τρόπου ρύθμισης του παγκόσμιου καπιταλισμού τα παραπάνω είναι «λίγα», πόσο μάλλον σε μια αναπτυσσόμενη χώρα της Λατικής Αμερικής, θα περιοριστούμε να τους υπενθυμίσουμε πως το ιστορικό προτσές δεν αλλάζει επαναλαμβάνοντας την λέξη «επανάσταση» σαν μάντρα, αλλά μέσα από περίπλοκες, αντιφατικές και αλληλοσυμπληρώμενες διαδικασίες, νίκες και ήττες, διαψεύσεις και προσδοκίες, πισωγυρίσματα, αυτοκριτική και εφόδους.