Από το «φταίτε» στο «θα φταίγατε»
του Θάνου Καμήλαλη
Η δήλωση Χαρδαλιά λοιπόν ότι «δεν λειτούργησε γιατί θα προκαλούσε πανικό» μπορεί να εκληφθεί μόνο ως ακατανόητη, πολιτικά εγκληματικά λάθος επιλογή, αλλά και χυδαία κάλυψη ανευθυνότητας. Δεν δικαιολογείται από πουθενά, καθώς, πέραν της προκλητικής επικοινωνιακής εκμετάλλευσής του, ο μηχανισμός αυτός δεν είναι μόνο για εκκενώσεις. Μόλις την Παρασκευή για παράδειγμα, οι κάτοικοι του Πόρου έλαβαν μήνυμα για τα αυξημένα κρούσματα στην περιοχή τους, με οδηγίες. Θα μπορούσε επίσης, το μήνυμα να είναι προειδοποιητικό, έστω για τα έντονα καιρικά φαινόμενα που είχε προβλέψει, έγκαιρα μεν αλλά χωρίς όλα τα στοιχεία, η Εθνική Μετεωρολογική Υπηρεσία. Ούτε αυτό έγινε.
Έχουμε λοιπόν το ίδιο πολιτικό προσωπο που μας κουνάει το δάχτυλο περί ατομικής ευθύνης, με μότο «εμείς ενημερώνουμε οπότε μετά εσείς φταίτε», τώρα να μας λέει «εμείς δεν ενημερώσαμε γιατί εσείς θα φταίγατε». Δεν μπορούμε να ξέρουμε αν θα υπήρχαν λιγότερα θύματα στην περίπτωση που το SMS είχε σταλεί. Είναι εμφανές όμως ότι η επιχειρηματολογία του αρμόδιου πολιτικού προσώπου, για ένα κρατικό μέτρο που αποδεδειγμένα δεν πάρθηκε, είναι προκλητική και με το κατάφωρο ψέμα ότι περί εκκενώσεων.
Εντωμεταξύ το 112 δεν είναι πανάκεια, αλλά διαφημιζόταν ξανά και ξανά από την κυβέρνηση ως το απόλυτο όπλο απέναντι στις καταστροφές. Ο Χαρδαλιάς π.χ. το διαφήμισε μόλις πριν 4 μέρες ξανά, ενώ ο Κυριάκος Μητσοτάκης αναφέρθηκε σε αυτό, στην ανάρτησή του για την επέτειο της τραγωδίας του Ματιού (γιατί πάντα κάποιοι νεκροί μάλλον μετράνε περισσότερο). Την κατάσταση δεν θα τη σώσει κανένα 112 μόνο του, ούτε κανένας πολιτικός που «μεταβαίνει στο σημείο για να ελέγξει την κατάσταση και κάνει δηλώσεις». Ούτε η το αν ο εκάστοτε Πρωθυπουργός πηγαίνει στο σημείο της καταστροφής την ίδια μέρα ή με κάποιες μέρες καθυστέρηση. Τώρα που και η Νέα Δημοκρατία ανακαλύπτει την κλιματική αλλαγή και τα ακραία φαινόμενα, τώρα που έχουν μαζευτεί πολλές τραγωδίες τα τελευταία χρόνια, μήπως να βλέπαμε συνολικά στην Ελλάδα αυτές τις περιοχές – οικισμούς όπου υπάρχουν σοβαρά ζητήματα και να γινόταν κάποιο συγκεκριμένο, συνολικό και σοβαρό σχέδιο; Μόνο στην Εύβοια για παράδειγμα, είχαμε πλημμύρες και το 2018 και το 2019.
Γιατί πριν από το πολύ σοβαρό θέμα της ενεργοποίησης του μηχανισμού έκτακτης ανάγκης, υπάρχει και η ενεργοποίηση του μηχανισμού πολύ πριν την έκτακτη ανάγκη. Του μηχανισμού για υποδομές, αντιπλημμυρικά έργα, δασοπροστασία, σχέδια εκκένωσης, λιγότερες παρεμβάσεις στη φύση (με αθρόα οικοδόμηση αυθαιρέτων, «επενδύσεις» κλπ). Κανείς φυσικά δεν λέει ότι αυτό θα σταματήσει όλες τις φυσικές καταστροφές. Αλλά κανείς δεν μπορεί να πει επίσης, ότι στην Ελλάδα, διαχρονικά έχει υπάρξει κάποιο τέτοιο συγκροτημένο πλάνο, ή ότι δίνεται έμφαση σε τέτοια έργα και σε υπηρεσίες ή ότι δεν είναι τώρα πιο σημαντική από ποτέ η προστασία από τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής και τα όλο και πιο συχνά ακραία καιρικά φαινόμενα. Αυτό βέβαια, απαιτεί και τη συμμετοχή των πολιτών. Με πολιτική πίεση προς τις αρμόδιες αρχές ώστε να γίνουν τέτοια έργα προτεραιότητα στις περιοχές τους, αντί για επικοινωνιακές φιέστες και σπατάλη κρίσιμων κρατικών πόρων σε αβέβαιης χρησιμότητας έργα – βιτρίνας.
Αντ’αυτών, μπορούμε να μείνουμε στα «τεχνολογικά θαύματα» των μαζικών SMS που δεν αποστέλλονται, στα έργα βιτρίνας για τις ψήφους των επόμενων εκλογών και στις ποσοτικές συγκρίσεις νεκρών. Το πιο σημαντικό πάντως από το να ζητάμε παραιτήσεις μερικώς ή πιθανώς υπευθύνων μετά από τραγωδίες, είναι να προστατεύονται οι άνθρωποι. Από πριν, όχι όταν έρθει η καταστροφή.
Γιατί πολύ συχνά, σε τέτοιες περιπτώσεις καταστροφών, υπάρχουν οι άμεσες και οι διαχρονικές πολιτικές ευθύνες. Γιατι η Εύβοια θα ξεχαστεί κάποια στιγμή στον κοινό νου, τον Χαρδαλιά μπορεί να τον παραιτήσουν, μπορεί όχι, τις «κακές τις ώρες» όμως θα τις ξαναβρούμε μπροστά μας. Ίσως, καθώς ο κόσμος αλλάζει, να τις βρούμε πολλαπλάσιες από προηγούμενες δεκαετίες. Ας κοιτάξουμε να αποφύγουμε όσες γίνεται, όσο το δυνατόν περισσότερες.