Οι σκοτεινές πλευρές των Ολυμπιακών Αγώνων
Οι σκοτεινές πλευρές των Ολυμπιακών Αγώνων
του Σπύρου Σακελλαρόπουλου
«Δουλεύω στα Ολυμπιακά, κάθε μέρα αντικρύζω μια μακάβρια πραγματικότητα, τα αφεντικά μάς πιέζουν για υπερωρίες, οι βάρδιες διαρκούν 11 ώρες, συνέχεια μας απειλούν πως θα μας διώξουν γιατί έχουμε ανάγκη το μεροκάματα, οι εργολάβοι δεν παίρνουν κανένα μέτρο ασφάλειας. Κάθε μέρα έχουμε εργατικά αυχυήματα. Πριν λίγες μέρες σκοτώθηκε ένας εργάτης στα έργα, δούλευε στη διπλανή σκαλωσιά από μένα, ήταν ο πέμπτος εργάτης νεκρός μέσα σε λίγους μήνες. Πόσοι ακόμα θα βάλουν το αίμα τους στον εφιάλτη που λέγεται Ολυμπιακοί αγώνες;»
Νομίζουμε πως το χαρακτηριστικό αυτό απόσπασμα από τη διήγηση ενός εργαζόμενου στα Ολυμπιακά έργα δείχνει με τον πιο ξεκάθαρο τρόπο το τι σημαίνουν Ολυμπιακοί αγώνες. Βέβαια στα πλαίσια ενός άρθρου στον περιορισμένο χώρο των Κακώς Κειμένων δεν είναι δυνατό να αναδειχθούν όλες οι πλευρές αυτού του ζητήματος. Μπορούμε, όμως, να αναφέρουμε με συντομία τις βασικές επιπτώσεις που επιφέρει η ανάληψη του Αγώνων από τη χώρα μας και να εστιάσουμε την προσοχή μας σε δύο από αυτές (καταστολή, συνθήκες εργασίας στα Ολυμπιακά έργα), αναλαμβάνοντας τη δέσμευση πως στα επόμενα τεύχη θα ασχοληθούμε και με τις υπόλοιπες.
Εν συντομία, λοιπόν, η νέα μεγάλη ιδέα που λέγεται Ολυμπιακοί αγώνες θα έχει τις ακόλουθες επιπτώσεις για τα λαϊκά στρώματα:
α) θα ενταθούν οι χωροταξικές ανισορροπίες μεταξύ Αθήνας και υπόλοιπης Ελλάδας, τη στιγμή που ήδη ο μισός πληθυσμός κατοικεί στην πρωτεύουσα β) θα περιοριστούν οι ελεύθεροι χώροι και το πράσινο σε μια πόλη όπου αναλογούν μόνο 2,5 τμ ελ. χώρου και πρασίνου ανά κάτοικο. 3) θα αυξηθούν τα δημόσια έξοδα για την κατασκευή έργων που σε άλλη περίπτωση θα ήταν απλώς άχρηστα 4) θα συρρικνωθούν ακόμα περισσότερο οι κοινωνικές δαπάνες αφού με κάποιο τρόπο θα πρέπει να καλυφθούν τα έξοδα των Ολυμπιακών ενώ δεν αποκλείεται να προστεθούν και νέοι φόροι (άμεσοι ή έμμεσοι). 5) θα επιδεινωθούν οι εργασιακές σχέσεις- ιδίως στον κατασκευαστικό τομέα 6) θα ενταθεί η κρατική καταστολή (με/ πρόσχημα την «ασφαλή» διεξαγωγή των αγώνων) με περιορισμούς που θα ξεκινούν από την ελεύθερη διακίνηση των ιδεών μέχρι το δικαίωμα της απεργίας αλλά και της ελεύθερης διέλευσης!
1.Ολυμπιακοί Αγώνες και Καταστολή
Μια από τις σημαντικότερες- σκοτεινές- πλευρές των Ολυμπιακών σχετίζεται με το ζήτημα της καταστολής Το ειδικό πλαίσο το οποίο έχει προταθεί στην Κυβέρνηση από τον Αθήνα2004 δεν αφήνει πολλά περιθώρια αμφιβολιών για το τι σχεδιάζεται. Συγκεκριμένα, ο Αθήνα2004 ζητά την ύπαρξη νομοθετικής ρύθμισης σύμφωνα με την οποία θα δίνεται η δυνατότητα , στις περιοχές που βρίσκονται κοντά σε Ολυμπιακές εγκαταστάσεις, όχι μόνο Λεκανοπεδίου αλλά όλων των Ολυμπιακών Πόλεων,«απαγόρευσης κάθε κυκλοφορίας οχημάτων ή πεζών για ορισμένες μερες της ημέρας ή για ορισμένη μέρα ή ημέρες». Κι αυτό δεν είναι τίποτα γιατί λίγο παρακάτω ο Αθήνα2004 ζητά να υπάρξει η δυνατότητα τα αρμόδια υπουργεία να επιβάλουν περιορισμούς στην κίνηση οχημάτων στο οδικό δίκτυο της χώρας, στα αεροδρόμια και στα λιμάνια της. Συγγνώμη, θα πούμε εμείς, αλλά αν αυτό δεν είναι παραβίαση των στοιχειωδών αστικοδημοκρατικών ελευθεριών τότε τι είναι; Κι όμως τα χειρότερα ακολουθούν. Ούτε λίγο ούτε πολύ η κ. Αγγελοπούλου και οι συν αυτής θεωρούν πως θα πρέπει να «δύναται να τεθούν, στο απόλυτα αναγκαίο κατά τις περιστάσεις μέτρο (αλήθεια, ποιος θα το καθορίζει αυτό;-ΣΣ) περιορισμοί στην προσωπική, επαγγελματικοί- οικονομική αυτονομία και ελευθερία των φυσικών ή νομικών προσώπων και των κερδοσκοπικών ενώσεων και μπορεί να υποστηριχθεί ότι οι in concreto περιορισμοί στη λειτουργία ορισμένων επιχειρήσεων για λόγους δημόσιας ασφάλειας μπορούν να φτάσουν μέχρι την προσωρινή παύση της λειτουργίας τους για ορισμένες ώρες της ημέρας ή ακόμη και για ορισμένες μέρες (αλήθεια με τα νοσοκομεία που υπάρχουν στις γύρω από τα στάδια περιοχές τις θα γίνει; Μήπως θα πρέπει να αναβάλλουμε και μια ενδεχόμενη αρρώστια μας;-ΣΣ)...Μπορεί επίσης να γίνει επίκληση του άρθρου 18 πρ. 3 του Συντάγματος για επιτάξεις σε ορισμένες περιπτώσεις άμεσης κοινωνικής ανάγκης, όταν τίθεται σε κίνδυνο η δημόσια τάξη».
Λίγο πιο κάτω οι προτάσεις φτάνουν στο αποκορύφωμα: «Πολιτικές, συνδικαλιστικές ή άλλες μαζικές κινητοποιήσεις και δραστηριότητες κατά το διάστημα διεξαγωγής των αγώνων στις Ολυμπιακές πόλεις κλπ., όπως απεργίες στα συγκοινωνιακά μέσα, στα ΜΜΕ, ΟΤΕ, ΔΕΗ, Δήμους (καθαριότητα, αστυνομικούς τράπεζες, ταξί κλπ, ή άλλες μαζικές κινητοποιήσεις (διαδηλώσεις κλπ) που μπορούν καθοριστικά και δυσμενώς να επηρεάσουν τη διεξαγωγή της Ολυμπιάδας, πρέπει να αποφευχθούν ή να περιοριστούν στο ελάχιστο με κάθε θυσία (και ποιοι θα αναγκαστούν κάνουν θυσίες;- πάντως όχι το κράτος και ο Αθήνα2004, σε εκπλήρωση του Εθνικού καθήκοντος επιτυχίας των Αγώνων». Ταυτόχρονα θα απαγορεύεται στο κέντρο της Αθήνας και στους χώρους τέλεσης των αγώνων «η τοποθέτηση…εμπορικών και πολιτικών μηνυμάτων σε χειρόγραφο, έντυπη ή άλλη μορφή»!!! Συγγνώμη (ξανά) κύριοι του Αθήνα2004 αλλά όλα αυτά εμάς μας φέρνουν κάτι από εμπόλεμη κατάσταση μέχρι εγκαθίδρυση καθεστώτος εκτάκτου ανάγκης
Το σημαντικότερο, βέβαια, ζήτημα είναι όχι τόσο οι προτάσεις του Αθήνα2004, αλλά η θετική, αν όχι ενθουσιώδης, υποδοχή τους από την κυβέρνηση. Συγκεκριμένα, ο Δ. Ρέππας σε κοινή συνέντευξή του με την Γ. Αγγελοπούλου θα δηλώσει: «Κατά τη διάρκεια των συνόδων κορυφής της Ευρωπαϊκής Ένωσης, είχαμε τμήματα πόλεων τα οποία είχαν τεθεί σε ένα ειδικό καθεστώς. Κάτι ανάλογο πρέπει να κάνουμε κατά τη διάρκεια διεξαγωγής των Ολυμπιακών Αγώνων». Για το λόγο αυτό προβλέπεται να δημιουργηθούν κόκκινες ζώνες (σας θυμίζει αυτός ο όρος κάτι;) γύρω από τα στάδια στις οποίες μόνο λίγοι (ΔΟΕ, δημοσιογράφοι, αθλητές) θα έχουν πρόσβαση φέροντας τις εδικές ταυτότητες. Από εκεί και πέρα θα υπάρξει μια δεύτερη ζώνη ελεγχόμενης πρόσβασης στην οποία θα έχουν διέλευση μόνο τα μέσα μαζικής μεταφοράς και τα ΙΧ των κατοίκων φτάνει να έχουν ειδικό πάσο έτσι ώστε να μπορούν να περνούν από τους συνεχείς ελέγχους (μπλόκα) της αστυνομίας και να παρκάρουν έξω από το σπίτι τους και μόνον εκεί! Βέβαια, εδώ δημιουργείται το ερώτημα σχετικά με το πώς θα γνωρίζει η αστυνομία την ακριβή κατοικία των κατόχων ΙΧ; Απλούστατα θα υπάρχει συνεργασία μεταξύ του δήμου, της οργανωτικής επιτροπής, του υπουργείου Μεταφορών και της διεύθυνσης Ασφαλείας. Μ' αυτόν τον τρόπο, οι αρχές θα έχουν στη διάθεσή τους και τα πλήρη στοιχεία όσων διαμένουν στη συγκεκριμένη περιοχή!!! Τέλος, θα υπάρχει και μια τρίτη ζώνη, αυτή της ελεγχόμενης στάθμευσης, όπου θα επιτρέπεται η κυκλοφορία και η στάθμευση αλλά η τελευταία μόνο σε ειδικούς χώρους. Κι όλα αυτά αφορούν ούτε λίγο ούτε πολύ τους κατοίκους 12 δήμων! Και για να γίνουν αυτά πιο σαφή δεν έχουμε παρά να δούμε τι αναμένεται να συμβεί στη Λεωφόρο Κηφισίας: Συγκεκριμένα Θα απαγορευτεί η στάση και η στάθμευση καθ' όλο το μήκος της, ενώ το ίδιο θα γίνει και για κάθε τον παράδρομο της λεωφόρου.
Από τη λεωφόρο θα αφαιρεθεί και δεύτερη λωρίδα κυκλοφορίας, πρόσβαση στην οποία θα έχουν μόνο τα αυτοκίνητα της ολυμπιακής οικογένειας. Έτσι, μία λωρίδα θα έχουν τα λεωφορεία, μία τα διαπιστευμένα οχήματα και ό,τι μείνει θα διατεθεί σε όλα τα υπόλοιπα οχήματα, ταξί και Ι.Χ. που θα κυκλοφορούν. Τέλος, τα οχήματα (αυτοκίνητα, λεωφορεία, mini bus) με τα οποία θα κινούνται τα περίπου 150.000 μέλη της ολυμπιακής οικογένειας θα έχουν την απόλυτη προτεραιότητα κυκλοφορίας παντού (Ελευθεροτυπία 4/5/2002).
Και πώς θα επιτευχθούν όλα αυτά; Ο Μ. Χρυσοχοίδης μέσα στον ενθουσιασμό δηλώνει πως η ελληνική κυβέρνηση «έχει υπερδιπλασιάσει τον οικονομικό προϋπολογισμό και έχει τετραπλασιάσει το προσωπικό ασφαλείας που διαθέτει για την ασφάλεια των Ολυμπιακών Αγώνων, σε σύγκριση με τις προηγούμενες Ολυμπιακές διοργανώσεις». Για τον λόγο αυτό εκπαιδεύονται 45000-50000 άτομα και αναμένεται να ξοδευτούν σχεδόν ένα δισεκατομμύριο δολάρια (Ουάσινγκτον Ποστ 4/1/2003). Τα εκπαιδευόμενα αυτά άτομα θα συγκροτήσουν μια ειδική αστυνομία η οποία θα έχει ως έργο τη φύλαξη των αγώνων χρησιμοποιώντας όλες τις σύγχρονες μεθόδους παρακολούθησης. Και ποιες είναι, άραγε, αυτές οι σύγχρονες μέθοδοι παρακολούθησης; Στην ουσία πρόκειται για ένα ολόκληρο σύστημα ηλεκτρονικής παρακολούθησης το οποίο θα αποτελείται: α) από ένα κεντρικό επιχειρησιακό κέντρο β) ένα δίκτυο εναέριων βιντεοκαμερών που θα βρίσκονται σε τρία ελικόπτερα και σε ένα αερόστατο γ) ένα δίκτυο βιντεοκαμερών εγκατεστημένες σε 12 περιπολικά σκάφη δ) 1250 βιντεοκάμερες σε 12μετρες (!!!) κολόνες που θα στηθούν σε δρόμους της Αττικής, στο Ολυμπιακό χωριό και στα στάδια και τα γήπεδα ε) Αυτόματο σύστημα παρακολούθησης οχημάτων στ) Ανεξάρτητο σύστημα επικοινωνιών με περίπου 20-25000 ειδικούς ασύρματους ζ) κινητά επιχειρησιακά κέντρα (Νέα 22/1003).
Τι σημαίνουν όλα αυτά; Πως με το πρόσχημα τον Ολυμπιακών προωθείται μια γιγαντιαία διαδικασία παρακολούθησης των πάντων που μπροστά στο μέγεθος της οποίας το 1984 του Όργουελ μοιάζει με παιδική χαρά…Αν μάλιστα συνδυάσουμε αυτά τα μέτρα με ανάλογες ρυθμίσεις που προωθούνται στα αεροδρόμια (ενημέρωση των ΗΠΑ από την Ολυμπιακή για τα ονόματα των επιβατών της που ταξιδεύουν στο σύνολο των πτήσεών της, φωτογράφιση της ίριδας του ματιού για αποφυγή πλαστοπροσωποπειών, δημιουργία πρόσθετων ελέγχων κλπ) τότε το μέλλον προβλέπεται ιδιαίτερα δυσοίωνο, πράγμα που αποδεικνύεται και από το εργασιακό καθεστώς που επικρατεί στα Ολυμπιακά έργα
2. Στα κάτεργα των Ολυμπιακών Έργων
Πράγματι, η καθημερινότητα στους χώρους κατασκευής των έργων αναδεικνύει μια πραγματικότητα στην οποία πρέπει να αναφερθούμε- πόσο μάλλον που κανένα επίσημο ΜΜΕ δεν ασχολείται. Σύμφωνα, λοιπόν, με καταγγελίες του Συνδικάτου Οικοδόμων από το ξεκίνημα των έργων 6 εργάτες έχουν χάσει τη ζωή τους (είναι χαρακτηριστικό πως στο Σίδνευ μέχρι και την ολοκλήρωση των έργων υπήρξε ένας θάνατος) ενώ συμβαίνει σχεδόν ένα εργατικό ατύχημα την ημέρα: στις 80 πρώτες μέρες σημειώθηκαν 68 ατυχήματα σε 500 εργαζόμενους. Η κατακόρυφη αυτή αύξηση των εργατικών ατυχημάτων είναι συνέπεια της μη τήρησης των περισσότερων μέτρων ασφαλείας δεδομένου πως η πλειοψηφία των εργολάβων δεν προσφέρουν, όπως κανονικά προβλέπεται, στους εργάτες τα κράνη και τα υπολοιπα εξαρτήματα προστασίας. Οι ρυθμοί εργασίας είναι εξοντωτικοί και δεν θα μπορούσε να είναι διαφορετικά αφού τα έργα καθυστέρησαν (άραγε τυχαία;) να ξεκινήσουν και τώρα κάθ μέρα νωρίτερης παράδοσης του έργου αποφέρει επιπλέον 5 εκατ. κέρδους. Το αποτέλεσμα είναι οι βάρδιες να είναι εξοντωτικές και να διαρκούν 10 με 12 ώρες έναντι του καθιερωμένου 7ωρου. Το γεγονός πως ένα σημαντικό τμήμα των εργαζομένων είναι αλλοδαποί και κινδυνεύουν αν απολυθούν να μην του ανανεωθεί η κάρτα παραμονής, τους μετατρέπει σε εύκολα θύματα εκβιασμών και υποχωρήσεων. Η ίδια και χειρότερη κατάσταση επικρατεί και στις συνθήκες υγείας. Σύμφωνα με την έκθεση που συνέταξε ο Τομέας Πρόληψης Ατυχημάτων του ΕΚΑΒ: Δεν εφαρμόζονται στοιχειώδη μέτρα ασφαλείας, δεν υπάρχει ατμόσφαιρα πρόληψης, υπάρχουν μεγάλες διαφορές μεταξύ εργολαβιών και οι τελευταίες δεν ενδιαφέρονται για πρόληψη ατυχημάτων...Ελλιπή τα μέτρα και η εφαμοργή κανόνων για την ασφάλεια της εργασίας....Η [τεκμηριωμένη] εντύπωση που μας δημιουργήθηκε (δε βρήκαμε κανένα γιατρό εργασίας, και ένας που έπρεπε να είναι, με βάση το ωράριό του, είχε ειδοποιήσει πως δεν θα έρθει), ήταν παντελής απουσία οδηγιών, ελέγχου και φροντίδας της υγείας και συνθηκών εργασίας/ διαμονής εργατών...Υπάρχουν 4 μεγάλες εργολαβίες και ο έλεγχός τους είναι προβληματικός, διότι ουδόλως ενδιαφέρονται (με διαφορές βέβαια) για την ασφάλεια της Υγείας των εργαζομένων (Ριζοσπάστης 12/5/02). Ο υπεύθυνος του τομέα πρόληψης ατυχημτων του ΕΚΑΒ Ι. Παπαδόπουλος θα τυπερθεματίσει δηλώνοντας πως «δεν τηρείται οποιοδήποτε μέτρο προστασίας» και ότι «είναι τόσες πολλές οι ελλείψεις ώστε θα πρέπει να ξοδευτούν εκατομμύρια και να σταματήσει το έργο για να επιβληθούν οι κανόνες προστασίας των εργαζομένων»
Η έκθεση του ΕΚΑΒ έρχεται να επιβεβαιώσει τις καταγγελίες του προέδρου/ των εργαζομένων στο εργοτάξιο σύμφωνα με τον οποίο «οι παραβιάσεις των συνθηκών ασφαλείας ξεπηδούν σαν τα κεφάλια της λερναίας Ύδρας» και πως οι διάφορες ειδικότητες αναγκάζονται να πιέζουν η μια την άλλη έτσι ώστε να μπορέσει η εργοδοσία να πάρει το σχετικό πριμ που έχει θεσπίσει η κυβέρνηση... (Πριν 23/2/03).
Αντί επιλόγου
Με το άρθρο αυτό επιχειρήσαμε να δείξουμε πως η διοργάνωση των Ολυμπιακών Αγώνων φέρνει σκλήρυνση των μεθόδων καταστολής και χειρότερευση των εργασιακών συνθηκών στο χώρο των κατασκευαστικών εταιρειών. Ωστόσο, το ζήτημα δεν είναι μόνο να αναδεικνύουμε τα κακώς κείμενα. Η πρόκληση είναι η δημιουργία ενός ισχυρού αντι2004 μετώπου στο οποίο θα συμμετέχουν όλες εκείνες οι δυνάμεις που με τον μέχρι τώρα αγώνα τους έχουν αναδείξει το τι οι Ολυμπιακοί Αγώνες σημαίνουν. Κ εδώ είναι που θα κριθούμε όλοι μας…