Η μεταφορά της αναμέτρησης στην Αφρική
Δεν είναι τυχαίο ότι είχαμε μία σειρά από στρατιωτικά πραξικοπήματα στο Μάλι, στη Γουινέα, στο Τσαντ, στην Μπουρκίνα Φάσο με εμπλοκή της μισθοφορικής εταιρείας Wagner, η οποία διαθέτει σχέσεις με τη Ρωσία πλην όχι επίσημες, και με χρήση αντιαποικιοκρατικού λόγου κυρίως εναντίον της Γαλλίας. Τελευταία κομμάτια στο παζλ ο Νίγηρας και η Γκαμπόν, με τον Νίγηρα να αποτελεί μέχρι πρότινος προνομιακό πεδίο δράσης των Αμερικανών και των Γάλλων, οι οποίοι εργαλειοποιούσαν ανεπιτυχώς την τζιχαντιστική απειλή. Ιδιαίτερα μετά τη νατοϊκή εισβολή στη Λιβύη το 2011 είχαμε την κατακόρυφη εκτόξευση της ισλαμιστικής τρομοκρατίας, η οποία αποτελεί άριστη δικαιολογία για την παρουσία δυτικών στρατιωτικών δυνάμεων στο Σαχέλ με αποτέλεσμα οι κάτοικοι των χωρών να διαπιστώνουν μια αυτοεκπληρούμενη προφητεία σε βάρος τους. Καθώς η Λιβύη μετατράπηκε μετά τον πόλεμο σε ένα αποτυχημένο κράτος μέρους του οποίου διοικούσαν πολέμαρχοι που είχαν διασυνδέσεις με την Αλ Κάιντα και το Ισλαμικό Κράτος, οι ακραίοι ισλαμιστές είχαν ευχερέστατη πρόσβαση στις αποθήκες με οπλισμό του στρατού της Λιβύης με απολύτως καταστροφικές συνέπειες για τις χώρες της ζώνης του Σαχέλ, όπως τη δημιουργία χαλιφάτου στο Μάλι το 2012.
Η διακοπή της ροής του ουρανίου προς τη Γαλλία ήταν πολύ χαρακτηριστική για τις διαθέσεις των πραξικοπηματιών στον Νίγηρα. Το γεγονός ότι η Ρωσία, που καταδικάζει το πραξικόπημα στην Ουκρανία το 2014, δεν μπορεί να μην καταδικάζει ανάλογα πραξικοπήματα σε άλλες χώρες, όπως μεταξύ άλλων στον Νίγηρα, δεν σημαίνει ότι δεν έχει την ευχέρεια να χρησιμοποιεί υπόγεια μέσα εμπλοκής, όπως, μέχρι πρότινος τουλάχιστον, η μισθοφορική εταιρεία Wagner. H Γουινέα και η Αλγερία έσπευσαν να καταξιώσουν εμμέσως το πραξικόπημα στον Νίγηρα, ενώ, αντιστρόφως, την πιο δυναμική στάση εναντίον του είχε μια πρώην αγγλική και όχι γαλλική αποικία, η Νιγηρία. Το κοινό των πρώην γαλλικών αποικιών είναι το φράγκο της Δυτικής Αφρικής που είχε θεσπισθεί μεταπολεμικώς, προκειμένου να βοηθήσει τις εξαγωγές της καθημαγμένης από τον πόλεμο Γαλλίας προς την αποικιακή της περιφέρεια. Το φράγκο της Δυτικής Αφρικής είναι κλειδωμένο στο ευρώ, γεγονός που σημαίνει ότι οι εν λόγω χώρες έχουν όλα τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι ασθενέστερες οικονομίες της Ευρωζώνης, όπως η Ελλάδα, χωρίς να έχουν καν τα καλά της κοινότητας, εκτός από τις επενδύσεις. Η σημερινή τάση είναι η αντικατάσταση του φράγκου Δυτικής Αφρικής από το νόμισμα Eco, που θα συνδέει τις πρώην γαλλικές αποικίες με πρώην βρετανικές κτήσεις, όπως η Νιγηρία, όμως είναι δύσκολη η σχετική σύγκλιση. Τον νεοαποικιακό χαρακτήρα του φράγκου Δυτικής Αφρικής έχει στιγματίσει και η ιταλική διπλωματία, η οποία έχει ταχθεί εναντίον της επέμβασης, αφενός επιθυμώντας να διατηρηθεί η ιταλική δύναμη που εδρεύει στον Νίγηρα και αφετέρου φοβούμενη τις μεταναστευτικές ροές από μία νέα πολεμική ανάφλεξη στην Αφρική.
Παραμένει το γεγονός ότι ενώ η Δυτική Αφρική είναι πλουσιότατη σε πετρέλαιο, χρυσό, ουράνιο, μαγγάνιο και λίθιο, είναι ένα από τα φτωχότερα σημεία του πλανήτη. Το κοινό στα πραξικοπήματα με τελευταίο αυτό της Γκαμπόν είναι ότι ο λαός βγήκε στους δρόμους και προέβη σε τελετουργική καύση γαλλικών σημαιών, ενώ στον Νίγηρα δόθηκε εντολή απελάσεως του Γάλλου πρέσβη. Ωστόσο πέρασμα από τις συμβολικές κινήσεις στις πιο ουσιαστικές αποτελεί η πρόταση του Ασίμι Γκόιτα, μεταβατικού προέδρου του Μαλί για κώδικα που θα προβλέπει ότι θα παραμένει στο κράτος το 30% από τις εξορύξεις χρυσού. Αντίστοιχη με την προτεραιότητα των πραξικοπηματιών του Μάλι για τον χρυσό είναι αυτή του νέου καθεστώτος στον Νίγηρα για το ουράνιο, καθώς το 85% της επιχείρησης που διαχειρίζεται το ουράνιο ανήκει σε μία γαλλική δημόσια εταιρεία και δύο ιδιωτικές σε μια χώρα με δύο εκατομμύρια πολίτες να ζουν σε συνθήκες ακραίας φτώχειας και με το 86% του πληθυσμού να ζει σε ενεργειακή φτώχεια.
Είναι χαρακτηριστικό ότι η Οικονομική Κοινότητα των Κρατών της Δυτικής Αφρικής (ECOWAS) έθεσαν τελεσίγραφα προς τον Νίγηρα, τα οποία, όμως, άφησαν να εκπνεύσουν, ενώ η άκαρπη επίσκεψη της Βικτόρια Νούλαντ νομιμοποίησε εμμέσως το νέο καθεστώς. Παράλληλα, η αμερικανική βάση στο Αγκαντέζ του Νίγηρα παραμένει, γεγονός που δείχνει ότι οι ΗΠΑ δεν ταυτίζονται πλήρως με τη Γαλλία προς την οποία έχει στραφεί το μένος της πρώην αποικίας, αλλά διατηρούν διαύλους επικοινωνίας με τους πραξικοπηματίες, ενώ η καταδίκη των τελευταίων από τη Ρωσία αποτρέπει μία πλήρη νεοψυχροπολεμική σύγκρουση, χωρίς να αποκλείεται αυτή να λανθάνει υπογείως. Οι ΗΠΑ δεν ταυτίζονται με τη Γαλλία και αναγνωρίζουν τα υπαρκτά προβλήματα στον Νίγηρα ως αιτία των συγκρούσεων, χωρίς να υιοθετούν προς το παρόν την εκδοχή της ρωσικής επιρροής, η οποία ειδικά στον Νίγηρα δεν έχει αποδειχτεί, αν και δεν αποκλείεται η εκ των υστέρων διείσδυση. Γεγονός παραμένει ότι το τελευταίο τρίμηνο το εμπόριο της Ρωσίας με χώρες της Αφρικής έχει αυξηθεί κατά 60%, ενώ η κατάρρευση στην αγορά σιταριού λόγω του πολέμου στην Ουκρανία διευκολύνει τις ρωσικές εξαγωγές με τη Ρωσία να έχει ήδη εξαγάγει 10 εκατομμύρια τόνους και να διαθέτει και δωρεάν σιτάρι στις έξι αφρικανικές χώρες που αντιμετωπίζουν το οξύτερο πρόβλημα (Μπουρκίνα Φάσο, Ζιμπάμπουε, Μάλι, Σομαλία, Κεντροαφρικανική Δημοκρατία, Ερυθραία). Μαζί με την οικονομική διείσδυση της Κίνας στην Αφρική, ο ανταγωνισμός ανάμεσα στη συλλογική Δύση και τις ευρασιατικές δυνάμεις για την ήπειρο αναμένεται αδυσώπητος.