Παρεμβάσεις

Ορισμένα συμπεράσματα από την ποιοτική ανάλυση των εκλογικών αποτελεσμάτων

Του Σπύρου Σακελλαρόπουλου

 

1. Εισαγωγή

Με το παρόν κείμενο δε φιλοδοξούμε να εξάγουμε σε βάθος συμπεράσματα για τα εκλογικά αποτελέσματα. Προσπαθούμε ωστόσο να ανιχνεύσουμε την πολιτική συμπεριφορά  ανά κοινωνικό στρώμα και κοινωνική κατηγορία, με μια γενική αναφορά στο τέλος για τα πολιτικά κόμματα, έτσι ώστε να προκύψουν χρήσιμα συμπεράσματα για τη στρατηγική της επαναστατικής αριστεράς. Δηλαδή είναι αναγκαίο να ανοίξουν κάποια στιγμή ερωτήματα σχετικά με την παρέμβαση της ευρύτερης, αλλά και της ριζοσπαστικής, αριστεράς, σε στρώματα όπως οι αγρότες ή οι συνταξιούχοι μισθωτοί αλλά και οι νοικοκυρές. Ως βασικό οδηγό χρησιμοποιήσαμε το exit poll της V-PRC (βλ. και το σχετικό πίνακα) αλλά όπου υπάρχει άλλη πηγή το αναφέρουμε.

 

Α. Σε ότι αφορά τις κοινωνικές κατηγορίες

1. Νεολαία/ Ηλικιωμένοι

Οι νέοι μεταξύ 18 και 24 ετών αποτελούν τη μοναδική κατηγορία στην οποία υπερέχει καθαρά το ΠΑΣΟΚ έναντι της ΝΔ (41% με 35%). Το γεγονός αυτό θα πρέπει να εξηγηθεί τόσο μέσω των αποτελεσμάτων που είχε το πρόσφατο φοιτητικό κίνημα όσο και μέσω της αγωνίας για το μέλλον που έχει η γενιά των 600 ευρώ. Αυτό φαίνεται και από το γεγονός πως το ΚΚΕ και ο ΣΥΡΙΖΑ παρουσιάζουν  υψηλά  ποσοστά (9% και 8% ) αντίστοιχα. Ακόμα πιο ενδιαφέρον φαίνεται το γεγονός πως αυτές οι τάσεις είναι πολύ πιο έντονες όταν αναφερόμαστε ειδικά στην κατηγορία φοιτητές/ σπουδαστές. Εκεί παρατηρούμε πως το ΠΑΣΟΚ έχει επίσης 41% αλλά η ΝΔ μόνο 30%, το ΚΚΕ αδυνατεί να ξεπεράσει τον εθνικό του μέσο όρο (8%) ενώ ο ΣΥΡΙΖΑ εκτοξεύεται στο 12% και τα άλλα κόμματα στο 6%- όπου μπορούμε να υποθέσουμε πως αυτό το πρόσθετο 3% από τον εθνικό μέσο όρο των «άλλων» κομμάτων οφείλεται στη διευρυμένη επιρροή των δυνάμεων της επαναστατικής αριστεράς.

Ταυτόχρονα παρουσιάζει ενδιαφέρον πως η δυναμική του φκ λειτουργεί ανασχετικά και στην επίδραση του ΛΑΟΣ το οποίο στην ηλικία 18- 24 κινείται στα όρια της μέσης εθνικής του εμβέλειας σε αντιδιαστολή με ότι επικρατεί στις ηλικίες 25- 44 όπου το ΛΑΟΣ κινείται μεταξύ 5% και 6%.

Από εκεί και πέρα είναι χαρακτηριστικό πως όσο μεγαλώνουν οι ηλικίες τα δύο αστικά κόμματα παίρνουν όλο και μεγαλύτερα ποσοστά ως άθροισμα: στις ηλικίες από 35- 44 ετών 77%, από 44- 54 ετών 79% από 55- 64 ετών 85% και 65 και άνω 90%. Κατά συνέπεια οι μεγαλύτερες ηλικιακά κατηγορία διακρίνονται από ένα πολιτικό συντηρητισμό ο οποίος οφείλεται στη συσσώρευση των ηττών αλλά και σε μια πιο συντηρητική ροπή που χαρακτηρίζει τις ηλικίες αυτές. Σημαντικό είναι επίσης το γεγονός της περιορισμένης επιρροής του ΛΑΟΣ στης ηλικίες από 55 ετών και πάνω- πράγμα που δείχνει μια δυσπιστία από τις παλιότερες γενιές προς το χώρο της ακραίας συντηρητικής δεξιάς. Ταυτόχρονα οι πιο ηλικιωμένοι εμφανίζονται να έχουν τη λιγότερη «ρευστή εκλογική συμπεριφορά (σύμφωνα με το exit poll της Metron Analysis) δεδομένου ότι ψηφίζουν σε ποσοστό 67% το κόμμα που προτιμούν ενώ οι μέχρι τα 55, και στους πιο νέους είναι πολύ πιο έντονο αυτό, εμφανίζονται είτε να λειτουργούν τιμωρητικά (μεταξύ 18% και 19%) ψηφίζοντας για να μην κυβερνήσει το κόμμα που δεν θέλουν, είτε να ψηφίζουν με προσωποκεντρικά κριτήρια (να βγει ο πρωθυπουργός/ βουλευτής) που προτιμούν (μεταξύ 12% και 17% των μέχρι τα 55 έναντι μόλις 8% των 55 ετών και άνω). Αυτό φαίνεται και από το γεγονός πως το 83% των 55 ετών και άνω έχει αποφασίσει τι θα ψηφίσει αρκετό καιρό πριν και μόλις το 9% την ημέρα των εκλογών. Αντίθετα το 23% των νέων μεταξύ 18 και 24 ετών αποφάσισαν τη μέρα των εκλογών και το 19% κατά την προεκλογική περίοδο.

 

2. Εκπαιδευτικό Επίπεδο

Τα στοιχεία που υπάρχουν για το εκπαιδευτικό επίπεδο φανερώνουν πως όσο υψηλότερο επίπεδο κατέχει ένας ψηφοφόρος τόσο περισσότερο πιθανό είναι να αποστοιχιστεί από το δικομματισμό και να υποστηρίξει ένα κόμμα της αριστεράς και ιδιαίτερα τον ΣΥΡΙΖΑ ο οποίος συγκεντρώνει 8% στους απόφοιτους της ανώτερης εκπαίδευσης ενώ μόνο 1% σε εκείνους που έχουν τελειώσει μέχρι το Δημοτικό. Εκτιμούμε πως τα αντίστοιχα συμπεράσματα μπορούν να προκύψουν και για το χώρο της αντικαπιταλιστικής αριστεράς αφού το «άλλο κόμμα» εκτινάσσεται από το 1% σε όσους δεν έχουν τελειώσει το Δημοτικό στο 4% των αποφοίτων Ανώτερης Εκπαίδευσης.

 Επίσης πρέπει να σημειωθεί πως σύμφωνα με το exit poll της Opinion η ΝΔ σε σχέση με τις εκλογές του 2004 βρίσκεται να χάνει στους αποφοίτους ΑΕΙ- ΤΕΙ 5,8%, στους απόφοιτους δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης 3,1% ενώ στους απόφοιτους δημοτικού μόνο 1,0%. Το ενδιαφέρον είναι πως για το ΠΑΣΟΚ ενώ οι απωλειές του είναι περίπου παραπλήσιες με αυτές τις ΝΔ στις απόφοιτους δημοτικού (0,6%) και της δευτεροβάθμιας (3,4%), εμφανίζονται αρκετά πιο περιορισμένες στους αποφοίτους της τριτοβάθμιας (2,3%). Αυτό εκτιμούμε πως οφείλεται στις πιο υψηλές απαιτήσεις που έχουν για κοινωνική άνοδο τα στρώματα αυτά και στις διαψεύσεις τις οποίες γνώρισαν επί διακυβέρνησης της ΝΔ

 

3. Απασχόληση

Εδώ τα στοιχεία είναι αρκετά ενδιαφέροντα για ταξική υποστήριξη των κομμάτων. Βλέπουμε πως στην κατηγορία εργοδότες / επιχειρηματίες ΝΔ, ΣΥΡΙΖΑ και ΛΑΟΣ παρουσιάζουν μεγαλύτερα ποσοστά από τον εθνικό τους μέσο όρο ενώ το ΠΑΣΟΚ και το ΚΚΕ μικρότερα. Το συμπέρασμα που προκύπτει είναι πως από τα δύο αστικά κόμματα η ΝΔ συνεχίζει να παρουσιάζει πιο σαφές ταξικό πρόσημο ενώ τόσο ο ΣΥΡΙΖΑ όσο και το ΛΑΟΣ φαίνεται να εκπροσωπούν υπαρκτές μερίδες της παραδοσιακής μικροαστικής τάξης. Το ΛΑΟΣ εκφράζει υποβαθμιζόμενα τέτοια στρώματα ενώ ο ΣΥΡΙΖΑ πρέπει να αντιπροσωπεύει στρώματα που προέρχονται από το ΚΚΕ τα οποία καθώς δεχόντουσαν τις διώξεις του μετεμφυλιακού κράτους στράφηκαν προς την πραγματοποίηση επιχειρηματικών δραστηριοτήτων περιορισμένης κεφαλαιακής εμβέλειας.

Στους αγρότες υπάρχει μια οριακή πρωτοκαθεδρία του ΠΑΣΟΚ (45% έναντι 44% της ΝΔ) και σημαντική υστέρηση του ΣΥΡΙΖΑ (1%), ο οποίος στην ουσία στερείται αγροτικής εκλογικής βάσης. Αντίθετα το ΚΚΕ εμφανίζει ισχυρή αντιπροσώπευση (9%) και σε αυτό το κοινωνικό στρώμα αναδεικνύοντας τον πιο λαϊκό του χαρακτήρα σε σχέση με το ΣΥΡΙΖΑ. Σε κάθε περίπτωση το 89% των αγροτών επιλέγει τα δύο αστικά κόμματα, γεγονός που δείχνει και τις δυσκολίες που έχει μια αριστερή παρέμβαση στο χώρο αυτό. Η μικρή αυτή διαφορά υπέρ του ΠΑΣΟΚ οφείλεται στο γεγονός πως είναι η μοναδική κοινωνική κατηγορία στην οποία παρουσιάζει σημαντική αύξηση (5,6%) ενώ η ΝΔ σημαντική πτώση (-6,9%)- γεγονός που σχετίζεται με την ένταση των καπιταλιστικών αναδιαρθρώσεων στη γεωργία.

Στους ελεύθερους επαγγελματίες εμφανίζονται όλα τα κόμματα πλην ΠΑΣΟΚ να υπεραντιπροσωπεύονται! Για τη ΝΔ αυτό εξηγείται από το ιδιαίτερο ταξικό της πρόσημο ενώ για τα κόμματα της Αριστεράς και το ΛΑΟΣ από το γεγονός πως υπεραντιπροσωπεύονται και στην κατηγορία των πανεπιστημιακών αποφοίτων που σε σημαντικό βαθμό οδηγεί στην άσκηση ελεύθερου επαγγέλματος. Ταυτόχρονα αυτό που θα πρέπει να σημειωθεί είναι πως σε σχέση με τις εκλογές του 2004, σύμφωνα με την Opinion, η ΝΔ χάνει ένα σημαντικό τμήμα της δύναμής της (10,9%), γεγονός που πρέπει να οφείλεται στην αυξημένη ανεργία, στην υποαπασχόληση και στις χαμηλές αμοιβές που λαμβάνουν τα στρώματα αυτά.

Στους επαγγελματοβιοτέχνες είναι ενδιαφέρον πως παρατηρείται μια υποαντιπροσώπευση  της ΝΔ και από εκεί και πέρα όλα τα υπόλοιπα κόμματα κινούνται περί των εθνικών τους ποσοστών.

Οι μισθωτοί του δημόσιου τομέα διακρίνονται από μια μικρή αλλά υπαρκτή υπεραντιπροσώπευση σε σχέση με το χώρο του ΠΑΣΟΚ (40% έναντι 38%) ενώ από εκεί και πέρα τα υπόλοιπα κόμματα κινούνται περί των εθνικών τους ποσοστών. Η σχετική αυτή υπεραντιπροσώπευση του ΠΑΣΟΚ εκτιμούμε πως οφείλεται στα πελατειακά δίκτυα που λειτούργησαν στα 20  περίπου χρόνια που κυβέρνησε.

Οι μισθωτοί του ιδιωτικού τομέα διακρίνονται από μια υποαντιπροσώπευση της ΝΔ (36%)- γεγονός που επιβεβαιώνει το ιδιαίτερο ταξικό της πρόσημο και στο επίπεδο του εκλογικού ακροατηρίου και μια υπεραντιπροσώπευση του ΚΚΕ (11%) η οποία φανερώνει πως τα πιο προλεταριακά στρώματα αναγνωρίζουν σε σημαντικό βαθμό το κόμμα αυτό ως εκλογικό τους εκπρόσωπο.

Εντυπωσιακό είναι το 47% που λαμβάνει η ΝΔ στην κατηγορία αυτών που είναι άνεργοι βγαίνοντας για πρώτη φορά στην αγορά εργασίας σε σχέση με το 33% του ΠΑΣΟΚ- γεγονός που δείχνει πως στην  κατηγορία αυτή συνεχίζουν να υπάρχουν σχέσεις εμπιστοσύνης προς την κυβέρνηση πως θα λύσει το συγκεκριμένο πρόβλημα. Τέτοιου είδους αυταπάτες είναι πιο περιορισμένες στους άνεργους που εργάζονταν και έχασαν τη δουλειά τους όπου η ΝΔ υποσκελίζεται από το ΠΑΣΟΚ (39% έναντι 41%) ενώ ενδιαφέρον έχει το γεγονός πως το άλλο κόμμα φτάνει το 5% πράγμα που μπορεί να ερμηνευτεί ως μια τάση απαξίωσης των «κατεστημένων» κομμάτων.

Αντίθετα οι νοικοκυρές αναδεικνύονται ως κατεξοχήν συντηρητικό στρώμα, πράγμα ανμενόμενο για όποιον δεν διαπλέκεται με σχέσεις ταξικής εκμετάλλευσης και κυριαρχίας και εντάσσεται στο πλαίσιο της πατριαρχικής εξουσίας, και η ΝΔ υπεραντιπροσωπεύεται (50%) ενώ υπάρχει σαφής υποαντιπροσώπευση της αριστεράς (6% το ΚΚΕ και 2% ο ΣΥΡΙΖΑ).

Το παραπάνω ισχύει ακόμα πιο έντονα για τους συνταξιούχους του δημόσιου τομέα όπου η ΝΔ φτάνει το 53% ενώ το ΠΑΣΟΚ περιορίζεται στο 36%, το ΚΚΕ στο 5%, ο ΣΥΡΙΖΑ στο 2% και το «άλλο κόμμα» στο 1%, ωστόσο δεν θα πρέπει να δημιουργούνται ερωτηματικά. Αρκεί μόνο να σκεφτούμε πότε και κάτω από ποιες συνθήκες πολλοί από αυτούς τους ανθρώπους προσελήφθηκαν στο δημόσιο…

Τέλος οι συνταξιούχοι του ιδιωτικού τομέα δίνουν μια υπεραντιπροσώπευση στη ΝΔ, αλλά σε μικρότερο βαθμό απ’ ότι οι αντίστοιχοι του δημόσιου (47%) από εκεί και πέρα έχουν ενδιαφέρον τα σχετικά χαμηλά ποσοστά που συγκεντρώνουν ο ΣΥΡΙΖΑ 3%, το ΛΑΟΣ  (2%) και το άλλοι κόμμα (2%) επιβεβαιώνοντας όσα αναφέραμε για την εκλογική στάση των ηλικιωμένων.

 

4. Φύλλο

Σε ότι αφορά το φύλλο δεν παρατηρούνται αξιοσημείωτες διαφορές στο εκλογικό αροατήριο των κομμάτων. Μόνη εξαίρεση αποτελεί το ΛΑΟΣ στο οποίο (σύμφωνα με το exit poll της Kapa Research ) ενώ οι άντρες το ψηφίζουν κατά 5,7%, οι γυναίκες το ψηφίζουν μόνο κατά 2,3%. Θα υποστηρίξουμε πως το φαλλοκρατικό, πατριαρχικό και στρατοκρατικό προφίλ που βγάζει, σε μεγάλο βαθμό το κόμμα αυτό, έχουν δημιουργήσει μια απώθηση προς το γυναικείο πληθυσμό.

 

Β. Σε ότι αφορά τα πολιτικά κόμματα

Από γεωγραφική άποψη παρουσιάζει σημαντικό ενδιαφέρον το γεγονός πως η μεγάλη πτώση των δύο αστικών κομμάτων εμφανίζεται στα μεγάλα αστικά κέντρα, δηλαδή εκεί ακριβώς που οι κοινωνικές συγκρούσεις έλαβαν χώρα: Έτσι ενώ κατά μέσο όρο τα δύο μεγάλα κόμματα έπεσαν κατά 6,02% στην Α’ Αθήνας έπεσαν κατά 9,53%, στη Β’ Αθήνας κατά 9,5%, στην Α’ Θεσσαλονίκης κατά 9,13%, στην Α’ Πειραιά κατά 8,67%, στη Β’ Πειραιά κατά 8,42%. Τα αποτελέσματα αυτά δείχνουν κατά σαφή τρόπο πως έχουν αρχίζει να σχηματίζονται σημαντικά ρήγματα στην εκλογική βάση ΝΔ και ΠΑΣΟΚ. Η ΝΔ γίνεται πιο αστική, χάνει μικροαστικά και λαϊκά στηρίγματα

Ιδιαίτερα για το ΠΑΣΟΚ πρέπει να σημειωθεί η ύπαρξη σοβαρών απωλειών σε περιοχές που μέχρι πρόσφατα αποτελούσαν παραδοσιακά «κάστρα» του: Β’ Αθηνών , Β’ Πειραιώς καθώς και σε δήμους αυτών των περιοχών: Ηλιούπολη, Αιγάλω, Περιστέρι). Η συνέπεια είναι το ΠΑΣΟΚ να μην έχει ένα σαφές κοινωνικό πρόσημο. Δηλαδή να μην υπάρχει ένα κοινωνικό στρώμα που να υπερτερεί και να χαρακτηρίζει την ταξική φύση του ακροατηρίου του. Σε αντιδιαστολή με τη ΝΔ η οποία συγκροτεί μια συμμαχία με σαφή αστική υπεροχή, μεγάλη αγροτική επιρροή και ευρεία στηρίγματα στον δημόσιο τομέα.

  Ταυτόχρονα διαπιστώνεται μεγάλη άνοδος για τα δύο κόμματα της ρεφορμιστικής αριστεράς όπου η μέση άνοδος (4,04%) ξεπερνιέται κατά πολύ στην Α’ Αθήνας 6,24% και στη Β ‘ Αθήνας 6,64%. Σημαντική επιτυχία για την επαναστατική αριστερά (ως σύνολο) αποτελεί το γεγονός πως πήρε 0,83% και 0,95% αντίστοιχα στην Α’ και Β’ Αθήνας. Ταυτόχρονα υψηλά ποσοστά για ΚΚΕ και ΣΥΡΙΖΑ παρατηρούνται και στα λεγόμενα προπύργια της παραδοσιακής Αριστεράς όπως τα Ιόνια, η Σάμος και η Μυτιλήνη.