Εξηγείται ο αυταρχισμός της τελευταίας περιόδου;
- Πρόλογος
Η τελευταία περίοδος, που μπορεί να χαρακτηριστεί σαν περίοδος μεγάλης υποχώρησης κινητοποιήσεων, συγκεντρώσεων κλπ, λόγω της πανδημίας και όχι μόνο, βλέπουμε με αφορμή κάποιες επετείους, να παρουσιάζονται σημαντικά φαινόμενα καταστολής και αυταρχισμού(πχ κατά την επέτειο του Πολυτεχνείου και άλλες εκδηλώσεις), που κάθε ψύχραιμος παρατηρητής διερωτάται, αν δικαιολογούνται τέτοια φαινόμενα, αστυνομοκρατίας, σήμερα.
Για την ανάλυση των φαινομένων αυτών, προσεγγίζουμε και μελετάμε τις γενικότερες μεταβολές που έχουν συντελεστεί και συντελούνται στα διάφορα υπουργεία της Δημόσιας Διοίκησης, τόσο στο αρμόδιο υπουργείο Δημόσιας Τάξης όσο και γενικότερα.
- Η δημόσια διοίκηση και τα χαρακτηριστικά της.
Με βάση τα στοιχεία του Υπουργείου Εσωτερικών (apografi.gr), παρακολουθούμε πως έχει εξελιχθεί από άποψη στελέχωσης, το κοινωνικό κράτος, το αναπτυξιακό κράτος και το αστυνομικό. Παραθέτουμε λοιπόν, τα επίσημα στοιχεία για την εξέλιξη στο ανθρώπινο δυναμικό της Δημόσιας Διοίκησης, με διάκριση σε α (κοινωνική συνιστώσα =Υπουργεία Υγείας. Παιδείας, Κοινωνικής Ασφάλισης) , β(αναπτυξιακή συνιστώσα =Υπουργεία Ανάπτυξης, Ενέργειας, Αγροτικής Ανάπτυξης, Τουρισμού, Ναυτιλίας), γ (συνιστώσα αστυνόμευσης =κυρίως του υπ. Δημόσιας Τάξης ) την περίοδο της κρίσης και κηδεμονίας από την Τρόϊκα, μετά το 2013 που συγκέντρωσα δεδομένα.
Όπως βλέπουμε, από τον παραπάνω πίνακα, η συνολική απασχόληση στο δημόσιο, στήλη a, μειώνεται απόλυτα μεταξύ 2013 και 2020 κατά 5, 02 % από 599,2 χιλ σε 569,1 χιλιάδες, αλλά και σχετικά προς το σύνολο των ΔΥ, από 17,06% σε 14,49 % και αποτυπώνεται στην τελευταία, δεξιά στήλη.
Αντίθετα, το δυναμικό στη δημόσια τάξη, στήλη b, αυξάνει κατά 13,5% απόλυτα, από 62,9 χιλιάδες σε 71,4 χιλιάδες μεταξύ 2013 και 2020, αλλά και σχετικά από 10,50 % σε 12,55 % προς το σύνολο των δημοσίων υπαλλήλων.
Οι Αστυνομικοί στην Ευρώπη
Έχει, θεωρώ, αξία να κάνουμε σύγκριση στην αστυνομική δύναμη μεταξύ των χωρών της ΕΕ, με δείκτη τον αριθμό αστυνομικών ανά 100.000 κατοίκους όπως παρουσιάζονται στον παρακάτω πίνακα και το σχετικό διάγραμμα.
Διάγραμμα Ι
Police officers per 100,000 people./Δεδομένα 2016
Όπως βλέπουμε, η Ελλάδα, με τη Κύπρο και τη Μάλτα, βρίσκονται στις πρώτες θέσεις στο δείκτη αστυνομικοί προς 100000 κατοίκους. Θα μπορούσε να δικαιολογήσει κάποιος το δείκτη αυτό, τους πολυάριθμους αστυνομικούς, λόγω της διασποράς του πληθυσμού και τα πολυάριθμα νησιά, όμως δεν δικαιολογείται η μεγάλη διαφορά από τον μέσο όρο της Ε.Ε.,όπως επίσης η σταθερή αυξητική τάση όταν στην Ευρώπη βλέπουμε τάση μείωσης και συγκεκριμένα μείωση κατά 3,4% μεταξύ 2009 και 2016.
Ας δούμε όμως ποιες μεταβολές έχουν συντελεστεί και στις άλλες συνιστώσες της Δημόσιας Διοίκησης, την Κοινωνική και την Αναπτυξιακή.
Πίνακας ΙΙΙ Κοινωνικά και Αναπτυξιακά Υπουργεία. (Έτος 2013)
Ποιες μεταβολές λοιπόν είχαμε, με βάση τους πίνακες μεταξύ 2013- 2019;
Στην κοινωνική Πολιτική οι εργαζόμενοι μειώθηκαν σε απόλυτο μέγεθος περίπου 1200, μεταξύ Δεκεμβρίου 2013 και 2019 ενώ στην αναπτυξιακή πολιτική παρέμειναν σταθεροί ~13 625. Βεβαίως, λόγω μειούμενου παρανομαστή (σύνολο δημόσιων υπαλλήλων), καταγράφεται ποσοστιαία αύξηση, μικρή σχετικά και στις 2 κατηγορίες, όμως, η πιο εμφανής αύξηση είναι στο Υπουργείο Δημόσιας Τάξης, όπου η αύξηση του μεγέθους της απασχόλησης είναι και σχετική και απόλυτη.
Γίνεται φανερό με τα παραπάνω δεδομένα, ότι, το θέμα της ασφάλειας- (δημόσιας τάξης) είναι πάντα ψηλά στο ενδιαφέρον της όποιας κυβέρνησης, ενδιαφέρον που αναβαθμίζεται συν τω χρόνω.
Η ιδιωτική αστυνόμευση
Θεωρώ χρήσιμη την αναφορά γενικά στο θέμα της αστυνόμευσης, ενσωματώνοντας στην σχετική εξέταση και το ανθρώπινο δυναμικό που ασχολείται σε ιδιωτικές εταιρίες αστυνόμευσης (security).
Με βάση στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ οι σχετικοί κωδικοί 8010 και 8020 μας δίνουν τα εξής δεδομένα για τα έτη 2011, 2016 και 2017 που παρατίθενται στη συνέχεια.
Πίνακας V.Οικονομική Δραστηριότητα -απασχόληση σε επιχειρήσεις Security
ΕΛΣΤΑΤ
Με τα προαναφερθέντα δεδομένα για το ανθρώπινο δυναμικό του Υπ. Δημόσιας Τάξης, φαίνεται το διαχρονικό «ενδιαφέρον» των κυβερνήσεων για τη Δημόσια τάξη με συνεχείς προσλήψεις και στελέχωσή του υπουργείου που αποτυπώνεται στην αύξηση αυτού του δυναμικού. Όμως, βλέπουμε, ότι παράλληλα και διαχρονικά τα τελευταία χρόνια, αυξάνεται και ο αριθμός των υπαλλήλων Security.
Με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ το δυναμικό των Securities ανέρχεται σε 27000 εργαζόμενους. Αρμόδιοι όμως της Ομοσπονδίας των εταιριών Securities ανεβάζουν τις σχετικές εταιρίες σε περίπου 2000, και την απασχόληση σε περίπου 45000 εργαζόμενους. Θεωρούμε, ότι, το δυναμικό σε εργαζόμενους που αναφέρει η Ομοσπονδία είναι πιο κοντά στην πραγματικότητα, γιατί είναι κοινή εκτίμηση πως υπάρχει πολύ μαύρη εργασία.
Άρα, με τα πιο πρόσφατα δεδομένα, μπορούμε να πούμε ότι σε θέματα τάξης και ασφάλειας, ασχολούνται σήμερα δημόσιος και ιδιωτικός τομέας πάνω από 45000 + 71.400= 116.400 άτομα, μέγεθος που διαχρονικά αυξάνει. Μπορεί λοιπόν, κάλλιστα, να συμπεράνει κάποιος και όσον αφορά τον επαγγελματικό προσανατολισμό των νέων, πως είναι κλάδος με προοπτική, με την έννοια ότι όλα τα δεδομένα συγκλίνουν στην ενίσχυση- ανάπτυξη δημόσιων και ιδιωτικών φορέων αστυνόμευσης,
Κατά τη γνώμη μου, βέβαια, δεν είναι δικαιολογημένη αυτή η αύξηση, αφού με βάση τις εξελίξεις των τελευταίων χρόνων, δηλαδή και την ύφεση στο μαζικό κίνημα, την ύφεση σε διαδηλώσεις και γενικότερα σε κινητοποιήσεις, αλλά και την υποχώρηση του «Κομμουνιστικού κινδύνου», η άρχουσα τάξη δεν θάπρεπε να νοιώθει ανασφάλειες και να ενισχύει τους κατασταλτικούς μηχανισμούς. Λογικά θα έπρεπε να βλέπουμε μείωση των απασχολούμενων στο υπ Δημόσιας τάξης, όμως τέτοια μείωση δεν μπορούμε να αναμένουμε από τα όποια κυβερνητικά Κόμματα που είναι πιστά στην εφαρμογή των νεοφιλελεύθερων πολιτικών με κάθε τρόπο.
Δεν παραγνωρίζουμε την παρατηρούμενη, αναφερόμενη, μικρή εγκληματικότητα των τελευταίων χρόνων, όμως αν αυτή οφείλεται στην κλιμακούμενη φτώχεια, αυτή δεν αντιμετωπίζεται με την αναβάθμιση των κατασταλτικών μηχανισμών αλλά με άλλη οικονομική πολιτική που θα καταπολεμά τη φτώχεια.
Με τα δεδομένα που αναφέρθηκαν, αποδεικνύεται πως στην μεταβαλλόμενη κοινωνία μας, ενισχύεται το δυναμικό αστυνομίας και αντίστοιχα αυξάνουν τα φαινόμενα αστυνόμευσης. Μάλιστα, αν στη λειτουργία της κοινωνίας, συμπεριλάβουμε και τα θέματα κοριών και παρακολουθήσεων, η αστυνόμευση σε όλες τις πτυχές της δυναμώνει. Μονίμως δίπλα μας ο big brother.
Τα δεδομένα αποδεικνύουν ότι το θέμα της ασφάλειας ήταν πάντα στο ενδιαφέρον της εκάστοτε κυβέρνησης και είναι και σημερινό μέλημα όλων των κυβερνήσεων.
Οι δαπάνες στο Υπουργείο Δημόσια Τάξης
Θεωρώ χρήσιμο , για να επιβεβαιωθεί η πορεία προς αστυνομικό κράτος ή όχι, η συμπλήρωση των δεδομένων με τις δαπάνες του Υπουργείου Δημόσιας Τάξης και την εξέλιξή τους
Όπως φαίνεται από τον παραπάνω πίνακα, το ποσοστό των δαπανών και άρα το ειδικό βάρος του Υπουργείου Δημόσιας Τάξης ως προς το ΑΕΠ, αργά μεν αλλά σίγουρα έχει αυξητική τάση.
Αναιτιολόγητη η πορεία ενίσχυσης του αστυνομικού κράτους
Το δυναμικό αστυνόμευσης λοιπόν, σε δημόσιο και ιδιωτικό τομέα ανέρχεται σήμερα σε 72 χιλιάδες σε δημόσιο και 45 χιλ σε ιδιωτικό τομέα, δηλαδή περίπου σε 117 χιλιάδες, αρκετά περισσότερο από το χτες και με ανοδική τάση. Είναι λυπηρό, να διαπιστώνει κάποιος ότι αυτό είναι ένα επάγγελμα με παρόν και μέλλον, αλλά αυτή είναι η πραγματικότητα.
Τα δεδομένα δείχνουν μία τάση ενίσχυσης του δυναμικού των δημόσιων και ιδιωτικών φορέων αστυνόμευσης που θα επιφέρει και ενίσχυση της αστυνόμευσης κάθε μορφής. Ενίσχυση αστυνόμευσης που όμως δεν εξηγείται με αντικειμενικούς όρους, με λογική αιτιολόγηση
Ενώ θα περίμενε κάποιος, μετά την ήττα του «κομμουνιστικού στρατοπέδου» την αποδυνάμωση δηλαδή του «εσωτερικού εχθρού» και την νίκη του ΝΦ σε επίπεδο ιδεολογίας και οικονομίας, να μειώνεται η ανασφάλεια των κυβερνώντων και των εργοδοτών και να μειώνεται το αστυνομικό κράτος και γενικά οι δυνάμεις «ασφάλειας», οι αριθμοί δείχνουν αντίθετες τάσεις,.
Μάλλον, η εξήγηση βρίσκεται στην ανασφάλεια των εργοδοτών και των δημόσιων προσώπων, που οδηγεί στην παραπέρα αστυνόμευση
Τι φοβάται όμως το κατεστημένο, ποιος είναι ο λόγος που αυξάνει το δυναμικό του συγκεκριμένου Υπουργείου ενώ όπως γνωρίζουμε ο μηχανισμός αυτός «εκσυγχρονίζεται» συνεχώς με νέα υλικοτεχνική υποδομή όπως χημικά, υδροφόρες, κάγκελα κλπ. Μόνο με την προαναφερόμενη αυξανόμενη ανασφάλεια των κυβερνώντων και των εργοδοτών, εξηγούνται οι εξελίξεις που παραθέσαμε, με την παραπέρα στελέχωση των κατασταλτικών μηχανισμών και την αναβάθμιση των σχετικών υποδομών.
Όμως η αντιμετώπιση των κοινωνικών και οικονομικών προβλημάτων δεν πρέπει να γίνεται με την αστυνομοκρατία. Αντίθετα πρέπει να προσβλέπουμε σε ένα κράτος που δεν θα θεωρεί εχθρό το μαζικό κίνημα και να έχει σαν πρακτική την καταστολή, αλλά κράτος που θα αναβαθμίζει τους τομείς της ανάπτυξης, της Υγείας της Παιδείας και του πολιτισμού.
Νίκου Γεωργακάκη