Ενδιαφέρουσες απόψεις

Επιχείρηση "Ασπίδα του Ευφράτη” το 2016. Επιχείρηση "Κλάδος Ελαίας” το 2018. Επιχείρηση "Πηγή Ειρήνης” το 2019. Και από χθες, 1η Μαρτίου, η επιχείρηση "Ανοιξιάτικη Ασπίδα”. Η Τουρκία ροκανίζει την συριακή επικράτεια επικαλούμενη την ανάγκη αυτοπροστασίας της – όμως τίποτε δεν δείχνει ότι αντιλαμβάνεται την στρατιωτική παρουσία της στη βόρειο Συρία ως προσωρινή.

Κάθε μία από αυτές τις επιχειρήσεις αποβλέπει στην εμπέδωση των κεκτημένων της προηγούμενης. Όμως με την "Ανοιξιάτικη Ασπίδα” ξεπεράστηκε ένα κατώφλι. Ο τουρκικός στρατός δεν συγκρούεται πλέον με μη-κρατικά ένοπλα σώματα, δηλ. τους Κούρδους μαχητές, με την δικαιολογία της άμυνας απέναντι στην "τρομοκρατία”, αλλά με τις κυβερνητικές δυνάμεις της Συρίας (και τους συμμάχους τους) για να προφυλάξει, όπως διακηρύσσει, τον πληθυσμό της Ίντλιμπ από το "καθεστώς”. Η σύγκρουση έχει μετατοπισθεί από το κουρδικό πρόβλημα της Τουρκίας προς κάτι ευρύτερο και πολύ πιο ανησυχητικό.

Άλλωστε, φιλοκυβερνητικοί αρθρογράφοι, όπως ο γλαφυρός Ιμπραχίμ Καραγκιούλ, το διακηρύσσουν ανοιχτά: "Το Χαλέπι μας ανήκει”. Και πράγματι, χωρίς εκκαθάριση του θύλακα της Ίντλιμπ ο έλεγχος της συμπρωτεύουσας της Συρίας από τις κυβερνητικές δυνάμεις προορίζεται αργά ή γρήγορα να απειληθεί.

Δεν είναι τυχαίο που η σύλληψη τεσσάρων εργαζομένων των γραφείων του ρωσικού δικτύου Sputnik στην Τουρκία προκλήθηκε, κατά κοινή ομολογία, από τη δημοσίευση άρθρου σχετικά με το νόθο δημοψήφισμα που επέτρεψε, με τη συνεργασία και των γαλλικών αποικιακών αρχών, την προσάρτηση στην Τουρκία το 1938 του σαντζακίου της Αντιόχειας-Αλεξανδρέτας, ιστορικού τμήματος της Συρίας. Το ιστορικό παρελθόν εξακολουθεί να καταδιώκει τους πρωταγωνιστές της σημερινής κρίσης και η γραμμή του Ταγίπ Ερντογάν, όπως την εξέφρασε κάποτε στο υπουργικό του συμβούλιο είναι σαφής: στην παρούσα αναταραχή η Τουρκία είτε θα χάσει εδάφη, είτε θα κερδίσει εδάφη.

Ο υπουργός Άμυνας της Τουρκίας Χουλουσί Ακάρ ανέφερε ότι η επιχείρηση "Ανοιξιάτικη Ασπίδα” έχει δύο στόχους. Ο πρώτος είναι η προστασία του πληθυσμού της Ίντλιμπ και η αποτροπή νέου προσφυγικού κύματος – αλλά βέβαια ως προσφυγικά νοούνται μόνο τα κύματα που η Τουρκία υποδέχεται και όχι αυτά που προκαλεί, λ.χ. τους 250.000 κατοίκους που εγκατέλειψαν την κουρδική πόλη Αφρίν κατά την εθνοκάθαρση που συνόδευσε την επιχείρηση "Κλάδος Ελαίας”. Ο δεύτερος στόχος είναι η εγκαθίδρυση μιας βιώσιμης εκεχειρίας.

Παραδόξως, ο Χουλουσί Ακάρ δεν έθεσε όρο απόσυρσης των συριακών δυνάμεων στη γραμμή που όριζε το ρωσοτουρκικό μνημόνιο του Νοεμβρίου 2018 στο Σότσι. Με άλλα λόγια, η τουρκική πλευρά έχει ήδη ανομολόγητα κάνει τις εκπτώσεις της.

Σε κάθε περίπτωση, η Άγκυρα φροντίζει κατά το δυνατόν να κρατά εκτός του κάδρου τη Ρωσία, μολονότι πλέον ρωσικές και τουρκικές δυνάμεις έχουν ανταλλάξει φονικά πλήγματα αναμεταξύ τους. Και ο λόγος είναι ότι στην πραγματικότητα εναποθέτει την υλοποίηση των απαιτήσεών της στον μεσολαβητικό ρόλο της Μόσχας. Παρά την στρατιωτική ασυμμετρία δυνάμεων μεταξύ Άγκυρας και Δαμασκού, ο έλεγχος του συριακού εναέριου χώρου από τις ρωσικές δυνάμεις, αλλά και η διαφορά ψυχολογίας ανάμεσα σε έναν συριακό στρατό που μάχεται επί πολλά χρόνια στο έδαφός του και τον τουρκικό ημι-επαγγελματικό στρατό που έχει υποστεί τις μετά το 2016 εκκαθαρίσεις, σημαίνει ότι η γλώσσα της ισχύος έχει όρια και για την Τουρκία.

Εξ ού και το παράδοξο να κλιμακώνεται η πολεμική δράση, ενώ ταυτοχρόνως έχει προαναγγελεθεί συνάντηση Πούτιν-Ερντογάν στις 5 Μαρτίου (στη διμερή σύνθεση που επιθυμούσε η Μόσχα και όχι σε τετραμερή με Μέρκελ και Μακρόν).

Από την πλευρά της, η ρωσική πολιτική αντιμετωπίζει προβλήματα που δεν είχε προϋπολογίσει. Στόχος της είναι να διαμορφώσει την επόμενη μέρα με μικρά βήματα και συμβιβασμούς, όχι να πυροδοτήσει μιαν ολομέτωπη σύγκρουση. Άρα χρειάζεται αφενός να προσφέρει στον Ερντογάν διεξόδους διάσωσης του γοήτρου του και αφετέρου να χαλιναγωγεί τη Δαμασκό όποτε, με την ενθάρρυνση της Τεχεράνης δελεάζεται με την προοπτική μεγάλης και ταχείας προέλασης.

Η οιονεί εκεχειρία που κήρυξαν μονομερώς για ένα 24ωρο οι ρωσικές δυνάμεις χωρίς να ενημερώσουν τους συμμάχους τους, οι οποίοι και υπέστησαν βαριά πλήγματα από την τουρκική αντεπίθεση με drones, εντάσσεται προφανώς σε αυτό το παιχνίδι και πάντως έχει σπείρει καχυποψία. Η ρωσική στάση φάνηκε να αλλάζει χθες με την δήλωση του ρωσικού υπουργείου Άμυνας ότι δεν μπορεί να εγγυηθεί την ασφάλεια όποιου εισέρχεται στον συριακό εναέριο χώρο.

Σε ένα παράπλευρο μέτωπο με μεγάλο ενδιαφέρον κλιμακώνονται, σύμφωνα με ρεπορτάζ του al-monitor.com, οι επαφές ανάμεσα στη Δαμασκό και τις κουρδικές Μονάδες για την Απελευθέρωση του Αφρίν, που επιδιώκουν την ανακατάληψη της πόλης τους. Ο έλεγχος του Αφρίν εξασφαλίζει εδαφική συνέχεια ανάμεσα στην Ίντλιμπ και τις λοιπές τουρκοκρατούμενες περιοχές στη βόρεια Συρία. Όμως η ταχύτητα των εξελίξεων στο πεδίο των μαχών αλλάζει διαρκώς και τις προτεραιότητες της Δαμασκού, που δεν έχει καταλήξει αν και πώς σκοπεύει να αξιοποιήσει το κουρδικό χαρτί, ενώ ο Αμερικανός απεσταλμένος Τζέφρι Τζέφρις ασκεί την επιρροή του στο PYD να μην κινηθεί κατά των τουρκικών θέσεων.